مأموریت بزرگ «پاستور» در اقیانوس بلای کرونا

به گزارش سرطان نیوز، نقش بیش از ۱۰۰ ساله انستیتو پاستور ایران در کنترل بیماری‌های واگیر مانند هاری، طاعون، وبا، سل و هپاتیت در کشور بر کسی پوشیده نیست. انستیتو پاستور ایران به‌عنوان یکی از مراکز تحقیقاتی و تشخیصی کشور در حوزه بیماری‌های عفونی نوپدید و بازپدید با تاریخی ۱۰۰ ساله و پر از صحنه‌های تلاش و ایثار متخصصان متعهد ایرانی شناخته می‌شود. کارشناسانی که از جان خود برای کنترل و ریشه‌کنی بیماری‌های واگیر در کشور و منطقه مایه گذاشته‌اند.

زحمات تاثیرگذار محققان این موسسه باعث شده است که انستیتو پاستور ایران همیشه مرجعی اثرگذار در ارتقای بهداشت و سلامت عمومی کشور باشد. با شروع اپیدمی کووید۱۹ در ایران، صحنه آزمون بزرگ دیگری برای این موسسه تحقیقاتی رقم خورد و متخصصان انستیتو پاستور ایران بر اساس رسالت، وظیفه ملی و دانش و تجربه خود، در صف اول تشخیص و کنترل کروناویروس قرار گرفتند. این پاندمی و فعالیت‌های متخصصان این مجموعه، نقطه آغاز دیگری برای مطرح شدن دوباره انستیتو پاستور ایران بود.

انستیتو پاستور در پاسخ به اپیدمی کووید۱۹ در حوزه‌های تشخیص آزمایشگاهی، تولید واکسن، ارزیابی و تولید کیت‌های تشخیصی، پایش واریانت‌ها، تولید محصولات و مواد ضدعفونی کننده، انجام تحقیقات کاربردی، انجام مطالعات و تحلیل‌های اپیدمیولوژی و پاسخ به سوالات مردم از طریق راه اندازی خط مشاوره تلفنی و تولید محتوا‌های آموزشی نقش آفرینی کرد.

آغاز تمهیدات تشخیصی کرونا ۲ ماه پیش از ورود ویروس به کشور

در همین راستا دکتر احسان مصطفوی _ رییس مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران و مدیر روابط عمومی و امور بین الملل این انستیتو در گفت‌وگوی تفصیلی با ایسنا،  می‌گوید: در تاریخ اول اسفندماه ۱۳۹۸ و بلافاصله پس از گزارش اپیدمی کروناویروس در قم، به دنبال تصمیم مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت و انستیتو پاستور ایران، تیم بررسی طغیان متشکل از کارشناسان این دو مرکز عازم قم شدند و در مدت ۶ روز به ارزیابی طغیان در این شهر پرداختند. ارزیابی اقدامات پیشگیرانه و کنترل بیماری، تعیین سیمای بالینی بیماران، بررسی جهت یافتن منشاء احتمالی طغیان در قم، کمک به راه اندازی سیستم ردیابی بیماران و پیش‌بینی روند احتمالی آتی بیماری از اقداماتی بود که آن روز‌ها با فوریت انجام گرفت.

او با اشاره به اینکه تا اوایل اسفندماه ۱۳۹۸ در بحث‌های تشخیصی کروناویروس در کشور، اغلب راه‌ها به انستیتو پاستور ایران ختم می‌شد، تصریح کرد: متخصصان و کارشناسان ما که از حدود ۲ ماه قبل از شیوع کرونا در ایران و در پی شیوع ویروس کرونا در چین و چند کشور دیگر، بر روی این ویرس متمرکز شده بودند، با انجام مطالعات دقیق موفق شدند از اوایل بهمن ماه و یک ماه زودتر از شیوع ویروس کرونا در کشور، آزمایشات تشخیص مولکولی این ویروس را راه‌اندازی کنند.

وی افزود: همین آمادگی، سبب شد با شروع مرحله طغیان ویروس کرونا، متخصصان انستیتو پاستور ایران بتوانند در یک جهاد شبانه‌روزی، رکورد قابل‌توجهی از تشخیص نمونه‌های ارسالی از نقاط مختلف کشور را ثبت کنند.

مصطفوی تاکید کرد: با توجه به تمهیدات قبلی و سطح آمادگی، از هفته اول شروع اپیدمی در کشور مسؤلیت کمیته کشوری تشخیص کرونا جهت هدایت کلیه استان‌ها به انستیتو پاستور ایران واگذار شد. پس از اعلام موارد کرونا در چین، با پیش‌بینی نیاز‌های احتمالی کشور، طراحی روش‌های تشخیصی با مستند سازی کل روند جهت بهره‌برداری‌های آموزشی آتی صورت گرفته بود.

نحوه تامین نیاز کیت‌های تشخیصی کرونا

او به روز‌های نخست شناسایی بیماری در کشور اشاره کرد و گفت: در روز‌های اول ورود کرونا به کشور تیم پاسخ سریع بیماری‌های عفونی انستیتو پاستور ایران با بسیج بخش‌های مختلف انستیتو پاستور ایران از جمله بخش‌های آربوویروس‌ها و تب‌های خونریزی دهنده ویروسی، میکروب شناسی، آنفلوانزا، اپیدمیولوژی و ویروس‌شناسی مولکولی برای تقویت ظرفیت آزمایشگاهی اقدام کرد. انستیتو پاستور ایران در هفته‌های اول با راه اندازی تست تشخیصی  Pan-Coronavirus RT-PCR و در زمانی که هنوز کیت‌های اختصاصی کرونا وارد کشور نشده و تولید نشده بود، نیاز کشور برای تشخیص را تامین کرد.

وی درباره فعالیت انستیتو پاستور درخصوص طراحی کیت تشخیصی کرونا، بیان کرد: انستیتو پاستور از روز‌های اول شروع اپیدمی، پیشنهاد فراخوان برای تولید کیت‌های ملکولی و سرولوژی در داخل کشور با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌های داخلی را مطرح کرد و با همکاری معاونت علمی ریاست جمهوری، پس از ارزیابی اولیه شرکت‌های حائز شرایط اولیه، ارزیابی کیفی کیت‌های داخلی و کمک به ارتقای کیفی آن‌ها را به عهده گرفت و باعث شد که کشور در یکی از مهمترین برهه‌های تاریخی خود، دچار محدودیت در کیت‌های تشخیصی و اپیدمیولوژی نشود. کنترل کیفی کیت‌های خارجی کرونا نیز از روز اول در این انستیتو دنبال شد.

انجام رایگان آزمایشات ارجاعی کرونا از بیمارستان‌ها

رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتو پاستور ایران، اظهار کرد: در راستای افزایش ظرفیت تشخیصی و با تحویل آزمایشگاه جدید تشخیص کروناویروس به انستیتو پاستور ایران در ٢٠ اسفند ماه ٩٨، امکان افزایش ظرفیت تشخیصی انستیتو پاستور ایران به ۱۸۰۰ آزمایش در روز فراهم شد و در عین حال متخصصین آزمایشگاهی ما در فضایی مجهزتر و استاندارد به ارائه خدمات تشخیصی خود پرداختند. انجام آزمایش کرونا در انستیتو پاستور ایران به صورت رایگان و بر روی نمونه‌های ارجاعی از بیمارستان‌های کشور انجام می‌شد.

همکاری انستیتوپاستور برای فعال‌سازی ۲۰۰ آزمایشگاه کشوری

وی افزود: از سوی دیگر با تدوین دستورالعمل تشخیص آزمایشگاهی و طراحی فرم اطلاعات بیمار با همکاری آزمایشگاه مرجع سلامت و مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، نقش مهمی در گسترش شبکه آزمایشگاهی کووید۱۹ داشتیم به شکلی که طی زمان کمتر از  ۶ ماه از شروع اپیدمی، حدود ۲۰۰ آزمایشگاه کشوری توسط انستیتو پاستور ایران و آزمایشگاه مرجع سلامت برای تشخیص کروناویروس فعال شد و توام با آن با تلاش شبانه روزی همکاران این شبکه ظرفیت بسیار مناسبی برای تشخیص نمونه‌های مشکوک در سراسر کشور فراهم شد.

افزایش ظرفیت تشخیصی شبکه آزمایشگاهی کرونا

او تاکید کرد: خوشبختانه با گذشت حدود یکسال، این شبکه آزمایشگاهی به بیش از ۵۰۰ آزمایشگاه خصوصی و دولتی ارتقا پیدا کرد. همزمان با توسعه شبکه آزمایشگاهی، ظرفیت تشخیصی شبکه آزمایشگاهی کرونا ویروس به بیش از ۱۰۰ هزار آزمایش در روز افزایش یافت. این اقدام کم نظیر در سخت‌ترین روز‌های بحران، نه تنها کشور را از نگرانی و سردرگمی نجات داد بلکه به مدیران ارشد حوزه سلامت و به خصوص روسای دانشگاه‌ها روحیه بخشید.

اقداماتی که شگفتی‌آفرین شد

وی با بیان اینکه این اقدامات سبب سربلندی کشور شد، اظهار کرد: در بازدید تیم سازمان جهانی بهداشت در اسفندماه ۱۳۹۸ از انستیتو پاستور ایران آن‌ها ضمن اظهار شگفتی از راه اندازی شبکه آزمایشگاهی وسیع در زمانی کوتاه در ایران، آن را به عنوان یک مدل موفق و مورد توجه دانستند.

فراهم شدن امکان شبکه‌سازی تشخیص مولکولی بیماری‌ها

این استاد اپیدمیولوژی، ادامه داد: بعد از پاندمی کووید۱۹ و راه اندازی شبکه آزمایشگاه ملکولی در سراسر کشور و با محوریت انستیتو پاستور ایران، اغلب آزمایشگاه‌های خصوصی و دولتی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور در حدی ارتقاء پیدا کردند که الان امکان شبکه‌سازی در حوزه تشخیص مولکولی برای بیماری‌های مختلف در کشور فراهم شده است. در حوزه کووید۱۹، در حال حاضر هنوز هم هر هفته نمونه‌های مختلف از آزمایشگاه‌های سراسر کشور برای اعتبارسنجی فعالیت‌های آن‌ها به انستیتو پاستور ایران ارسال می‌شود.

وی افزود: از دی ماه سال قبل نیز با تحویل گرفتن ۲ دستگاه توالی‌یابی نسل جدید (NGS) اهدایی سازمان جهانی بهداشت، راه‌اندازی و پایش سویه‌های در گردش ویروس SARS-COV-۲ در کشور به محوریت انستیتو پاستور ایران با شتاب بیشتری دنبال شد.

تولید کیت تشخیص همزمان کرونا و آنفلوآنزا

او با بیان اینکه در پاییز سال ۱۳۹۹، نگرانی عمده در کشور همزمانی شیوع کرونا و آنفلوآنزا بود، یادآور شد:، چون اولین پاییزی بود که کووید۱۹ پاندمی شده بود و احتمالاً آنفلوآنزا هم همراهش می‌آمد، بحث کیت‌های تشخیص دهنده همزمان کووید۱۹ و آنفلوآنزا جدی بود که همکاران انستیتو پاستور ایران خیلی سریع توانستند این کیت را طراحی کنند و در شبکه آزمایشگاهی متشکل از ۱۰ آزمایشگاه دولتی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور توزیع کنند. برای تشخیص واریانت‌های مختلف مثل سویه ووهان، دلتا یا امیکرون هم کیت‌هایی طراحی شد و در شبکه آزمایشگاهی کشور توزیع شد.

وی افزود: به دنبال افزایش آمار موارد مثبت کروناویروس در کشور و همچنین با نزدیک شدن به فصول سرد سال، این احتمال متصور بود که افزایش همزمان موارد آنفلوانزا در کنار موارد کووید۱۹دیده شود و با توجه به پروتکل درمانی مجزای این دو عامل ویروسی، روشی که بتواند این دو عامل را سریعا شناسایی و پزشکان را در اتخاذ یک استراتژی موثر درمانی هدایت کند بسیار حیاتی به نظر می‌رسید. بر این اساس محققان آزمایشگاه مرجع کشوری COVID-۱۹، کیت تشخیص ملکولی همزمان ویروس آنفلوانزا و کرونا ویروس (Pasteur COVI/FLU A&B) را طراحی و تولید کرد، که در آبان ماه ۱۴۰۰ در کل شبکه تشخیص ملکولی COVID-۱۹ توزیع و مورد استفاده قرار گرفت. این تست بر اساس روش Real time PCR کار می‌کند.

بروز رسانی کیت تشخیصی برای شناسایی سویه امیکرون

او با اشاره به ظهور سویه امیکرون در کشور آفریقای جنوبی، گفت: این سویه که نسبت به سویه‌های قبلی سرایت پذیری بالایی داشت، سیستم بهداشتی را بر آن داشت که غربالگری سریع و به دنبال آن اقدامات کنترلی و بهداشتی موثر در کنترل این واریانت را در کشور مد نظر قرار دهد، بر این اساس وظیفه ساخت کیت غربالگری واریانت امیکرون به انستیتو پاستور ایران محول شد. این کیت ((Pasteur Spike Gene Target Failure Real Time PCR)) بر اساس روش  One-Step Real Time RT-PCR به منظور افتراق واریانت امیکرون از دیگر واریانت‌های SARS-CoV-۲ طراحی شد. این کیت‌ها در تشخیص اولین موارد امیکرون در مناطق مختلف کشور مورد استفاده قرار گرفت.

واکسن؛ مطمئن‌ترین راه پیشگیری از ابتلا

او همچنین به فعالیت انستیتو پاستور ایران برای تولید واکسن کرونا اشاره کرد و گفت: در این زمینه همکاری با انستیتو فینلای کوبا به عنوان موسسه مهم و با سابقه در واکسن سازی که سابقه ساخت واکسن‌های استرپتوکوک پنومونیه، حصبه، وبا و هموفیلوس آنفلوانزا را داشت، در پیش گرفته شد. البته سابقه همکاری انستیتو پاستور ایران و کوبا به بیش از ۳۰ سال قبل بر می‌گردد که تکنولوژی تولید واکسن "هپاتیت بی" از این کشور به انستیتو پاستور ایران منتقل شد و از آن سال این واکسن در ایران تولید و برای عموم مردم مورد استفاده قرار گرفت.

وی افزود: با توجه به این که مطمئن‌ترین روش پیشگیری از ابتلا به کووید۱۹ واکسیناسیون بود، واکسن کرونای کنژوگه که توسط انستیتو فینلای کوبا و با مشارکت انستیتو پاستور ایران تولید شد، بعد از گذراندن موفق ۲ فاز، وارد فاز سوم کارآزمایی بالینی شد تا پس از تایید نهایی در انستیتو پاستور ایران تولید شده و واکسیناسیون عمومی با آن آغاز شود.

بیشتر بخوانید

• ۳سال و ۸ موج و رویای پایان پاندمی قرن

این عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران درباره واکسن کرونایی که در ایران با نام پاستوکووک و در کوبا با نام سوبرانا ۲ شناخته می‌شود، توضیح داد: این واکسن دو جزء مجزای توکسوئید کزاز و پروتئین RBD نوترکیب دارد که با اتصال آن‌ها به هم، سیستم ایمنی این دو جزء را به عنوان یک قسمت واحد شناسایی می‌کند و باعث افزایش پاسخ سیستم ایمنی می‌شود. هدف گذاری این واکسن پیشگیری از بیماری و انتقال ویروس است.

وی با اشاره به اینکه این واکسن بر پایه پروتئین نوترکیب و حاوی بخش RBD از ژن Spike ویروس SARS-COV-۲ است، بیان کرد: جهت حفظ پایداری این پروتئین، ماده موثره واکسن به ترکیب استاندارد واکسن کزاز اضافه شده و برای افزایش ایمنی­ زایی آن، از افزونه­ آلومینیوم هیدروکساید استفاده شده است. ایمنی زایی این واکسن در مطالعه بر روی حیوانات آزمایشگاهی و کارآزمایی بالینی بر روی حدود ۱۰۰۰ نفر در کشور کوبا مشخص شده بود.

اثربخشی بیش از ۹۰ درصدی واکسن پاستوکووک

او تاکید کرد: بررسی عوارض تزریق این واکسن بر روی افراد مورد مطالعه، نشان داده بود که عوارض این واکسن در بدن افراد دریافت کننده واکسن بسیار کم و آن هم به شکل خفیف بود. نتایج مطالعات در کوبا نشان دهنده اثربخشی خوب و بی‌خطر بودن این واکسن است. اثربخشی این واکسن در دو دوز تزریق ۶۵ درصد بود که با استفاده از دوز سوم به ۹۱.۲ درصد ارتقا یافته بود. خوشبختانه همکاری علمی و فنی مشترک و موثری با طرف کوبایی شکل گرفت و مشارکت انستیتو پاستور ایران یک مشارکت جدی علمی در تولید مشترک واکسن بود.

مصطفوی درباره انجام کارآزمایی بالینی فاز سوم واکسن کرونا در ایران، گفت: به طور کلی مصرف هر واکسن برای انسان در سطح وسیع، پس از انجام مراحل آزمایشگاهی در حیوانات و طی شدن مراحل اول و دوم کارآزمایی بالینی در انسان، نیازمند ارزیابی ایمنی و اثر بخشی در تعداد بیشتری از انسان‌ها است تا اثربخشی آن در سطح وسیع‌تری بررسی شده و کوچکترین عارضه احتمالی آن مورد بررسی و شناسایی قرار گیرد. بر این اساس، مرحله سوم کارازمایی بالینی با هدف بررسی اثربخشی، ایمنی و ایمنی­ زایی این واکسن در جمعیت ۱۸ تا ۸۰ سال؛ تحت نظارت سازمان غذا و دارو و کمیته ملی اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی طراحی شد.

بزرگترین کارآزمایی بالینی واکسن کرونا به صورت الکترونیک

وی افزود: این مطالعه کارآزمایی بالینی فاز۳، بر روی جمعیت حدود ۲۴۰۰۰ نفر در ایران و جمعیت ۴۴ هزار نفر در کوبا انجام شد. در شش شهر (ساری، بابل، بندرعباس، کرمان، همدان و اصفهان) تزریق واکسن در دو نوبت به فاصله ۲۸ روز و در دو شهر (یزد و زنجان) علاوه بر دو نوبت تزریق اول، یک نوبت دیگر واکسن یادآور تزریق شد. این کارآزمایی بالینی اولین و بزرگترین کارآزمایی بالینی واکسن کرونا در کشور بود که تماما بدون کاغذ و به صورت الکترونیک و از طریق سامانه طراحی و پایش شد.

او ادامه داد: تمام داوطلبان و افراد همکار در پروژه اعم از مجریان، پزشکان، واکسیناتور‌ها و ... متناسب با نیاز دسترسی خاصی به سامانه طراحی شده داشتند. تمام تیم پژوهشی این کارآزمایی در دانشگاه‌های مطالعه، دوره‌های آموزشی مرتبط اجرای مطلوب کارآزمایی بالینی (GCP) را گذراندند. ارتباط نزدیکی با تیم بالینی کوبا در رابطه با این مطالعه برقرار شد و تبادل تجربه و دانش دو کشور در رابطه با کارآزمایی بالینی صورت گرفت.

رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتوپاستور ایران، اظهار کرد: در مطالعه کارآزمایی بالینی فاز ۳ این واکسن در ایران، حدود ۶۶ درصد اثربخشی واکسن در فرم‌های علامت‌دار و بیش از ۹۵ درصد هم اثربخشی در پیشگیری از فرم‌های شدید و بستری بوده است. عوارض موضعی مثل درد و التهاب در محل تزریق شایع‌ترین عارضه گزارش شده پس از تزریق این واکسن بوده است.

"پاستوکووک"؛ واکسن ایرانی مجاز برای تزریق کودکان

وی با اشاره به اینکه مطالعه کارآزمایی بالینی این واکسن در کشور کوبا در کودکان هم انجام شده است، توضیح داد: این مطالعات نشان داد که بعد از تزریق دو دُز واکسن، افزایش چهار برابری تیتر آنتی‌بادی در ۹۹ درصد کودکان ۳ تا ۱۱ سال و ۹۳ درصد در کودکان ۱۲ تا ۱۸ سال وجود داشته است.  در حال حاضر علاوه بر افراد بزرگسال، تمام کودکان بالای پنج سال هم می‌توانند این واکسن را تزریق کنند.

وی افزود: در نهایت با کسب نتایج بسیار رضایتبخش از این واکسن و اثبات اثربخشی بالا و بی خطری آن، مجوز اضطراری استفاده از این واکسن صادر شد تا وارد برنامه واکسیناسیون عمومی کشور شود.

نحوه قرارداد تولید واکسن با طرف کوبایی چگونه بود؟

وی با بیان اینکه انستیتو پاستور ایران قرارداد انتقال تکنولوژی ساخت واکسن پنوموکوک را با انستیتو فینلای کوبا چند سال پیش منعقد کرده بود، تصریح کرد: در روند اجرای این قرارداد و با شروع پاندمی کووید۱۹ و از آنجا که تکنولوژی ساخت این واکسن با واکسن کووید۱۹ (سوبرانا، پاستوکووک) از مرحله کونژوگه کردن پوششی است، در نتیجه انستیتو پاستور ایران قرارداد جدیدی برای انتقال تکنولوژی واکسن پاستوکووک منعقد نکرد و به صورت متمم قرارداد پنوموکوک، کار با طرف کوبایی ادامه یافت.

مصطفوی افزود: در عین حال برای اولین بار خط تولید این محصول از سلول‌های نوترکیب جانوری توسعه یافت و با نصب و راه اندازی دو بیوراکتور ۵۰۰ لیتری و کسب مهارت‌های لازم، اخذ دانش فنی کونژوگه کردن و فرمولاسیون کاملا به انستیتو پاستور ایران منتقل شد. نهایتا هم واکسن پاستوکووک بر اساس دانش فنی کسب شده در انستیتو پاستور ایران و به دست متخصصین معاونت تولید انستیتو پاستور ایران تولید شد.

تولید بیش از ۱۶ میلیون دز واکسن "پاستوکووک"

او با اشاره به اینکه تاکنون بالغ بر ۱۶ میلیون دز از این واکسن و واکسن پاستوکووک پلاس تولید و تحویل وزارت بهداشت شده است، خاطرنشان کرد: خوشبختانه انستیتو پاستور ایران از نظر دانش فنی تولید واکسن پاستوکووک مستقل شد. آنچه مهم است رابطه بسیار خوبی است که بین دو موسسه مهم واکسن ساز ایران و کوبا شکل گرفته است. خوشبختانه این واکسن بر اساس مطالعات انجام شده، در کنار واکسن سینوفارم، تنها واکسنی است که برای تزریق در کودکان بالای پنج سال هم مجوز گرفت.  

آمادگی تولید ماهانه ۴ میلیون دز واکسن

وی با بیان اینکه در حال حاضر آمادگی تولید ماهانه حدود سه الی چهار میلیون دز از این واکسن در انستیتو پاستور وجود دارد، اظهار کرد: حسب اعلام نیاز وزارت بهداشت با برنامه‌ریزی لازم این مقدار قابل تحویل خواهد بود. محققان این مجموعه با تمام توان و براساس استاندار‌های ملی و بین‌المللی در تلاش هستند تا نگرانی مردم را با در دسترس قرار دادن یک واکسن اثربخش و کم خطر کم کنند.

"پاستوکووک"؛ دُز یادآور انواع واکسن‌های کرونا

او تاکید کرد: از سوی دیگر با توجه به مطالعات انجام شده، واکسن پاستوکووک از اوایل تیر ماه ۱۴۰۰ به عنوان دُز یادآور اول و دوم تمام واکسن‌های استفاده شده در کشور، مورد تایید سازمان غذا و دارو قرار گرفت و در مراکز واکسیناسیون به عنوان واکسن یادآور در سراسر کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی افزود: بر اساس مطالعات انجام شده مشخص شد که میانگین آنتی‌بادی متعاقب دریافت دُز یادآور واکسن پاستوکووک، در گیرندگان دو دُز اولیه واکسن سینوفارم، بیش از ۲۰ برابر افرادی بوده است که دُز یادآور سینوفارم را دریافت کرده بودند. در این مطالعه، درصد سروکانورژن (افزایش ۴ برابری آنتی‌بادی نسبت به مقدار پایه) آنتی‌بادی در گیرندگان دُز یادآور پاستوکووک هم بیش از ۳ برابر گروه دریافت‌کننده واکسن سینوفارم بوده است.

او ادامه داد: در مطالعه دیگری که بر روی داوطلبین گیرنده دو دُز اولیه واکسن آسترازنکا انجام شد نیز مشخص شد که میزان افزایش تیتر آنتی بادی در گروه دریافت کننده واکسن کووید۱۹ تولیدی انستیتو پاستور ایران بیش از دو برابر گروه دریافت کننده واکسن آسترازنکا است.  همچنین، نتایج ارزیابی پایداری ایمنی حاصل در افرادی که ۳ دُز از واکسن‌های تولیدی انستیتو پاستور ایران را دریافت کرده بودند، نشان داده است که شش ماه بعد از تزریق دُز سوم، کماکان پاسخ ایمنی قابل قبولی در افراد دریافت کننده حفظ شده است.

مدیر روابط عمومی و امور بین الملل انستتیو پاستور ایران، تاکید کرد: این مطالعات نشان داده است که کارایی واکسن‌های کووید۱۹ تولیدی مشترک انستیتو پاستور ایران و انستیتو فینلای کوبا به عنوان دُز یادآور، در تحریک سیستم ایمنی به صورت معناداری، بالاتر از واکسن‌های یادآور نظیر سینوفارم و آسترازنکا است. در این مطالعات همچنین مشخص شده که کارایی دُز یادآور واکسن‌های پاستوکووک و پاستوکووک پلاس، مشابه یکدیگر بوده و عوارض جانبی خاصی نیز متعاقب تزریق آن‌ها گزارش نشده است.

برنامه ساخت واکسن دوم بر پایه "آدنوویروس"

او با اشاره به اینکه انستیتو پاستور ساخت واکسن "پاستوکوآد" بر پایه ناقل آدنوویروس را نیز از مهر ۱۳۹۹ شروع کرده است، بیان کرد: واکسن‌های موجود کووید۱۹ در دنیا بر اساس فناوری و روش‌های متعددی تولید شده‌اند که شامل واکسن‌های غیر فعال شده مانند سینوفارم، واکسن‌های mRNA مانند فایزر، واکسن‌های پروتئینی مانند نووواکس و واکسن‌هایی بر پایه ناقل آدنوویروسی مانند آسترازنکا هستند.

او با ذکر این نکته که واکسن‌های تولید شده کرونا در ایران بر پایه پروتئین و واکسن‌های غیر فعال شده هستند، توضیح داد: فناوری تولید واکسن‌های بر پایه ناقل آدنوویروس که دارای ویژگی‌های مهمی از جمله کارآیی قابل توجه و همچنین امکان تولید و بازطراحی سریع هستند در اختیار تعداد بسیار معدودی از کشور‌ها است. در طراحی واکسن پاستوکوآد با هدف تولید واکسنی موثر، علاوه بر پروتئین اسپایک که در سایر واکسن‌های مشابه استفاده شده، پروتئین نوکلئوکپسید کووید-۱۹ نیز مورد استفاده قرار گرفته است.

توانایی واکسن "پاستوکوآد" در مهار سویه‌های مختلف کرونا

وی افزود: پس از انجام مراحل کنترل کیفی و آزمون‌های پیش بالینی شامل تعیین قدرت ایمنی زایی، تعیین ایمن بودن واکسن و تعیین اثر حفاظتی و پیشگیری، طبق دستورالعمل‌های سازمان غذا و دارو مستندات مربوطه به این سازمان ارائه شده است. در نتایج این مطالعه که در مجله معتبر بین المللی Vaccine منتشر شد نشان داده شده که این واکسن توانایی تحریک سیستم ایمنی سلولی بر علیه ویروس کووید۱۹ و نیز تولید آنتی بادی خنثی کننده علیه سویه‌های مختلف کووید۱۹ مانند سویه ووهان، لامبدا، دلتا و امیکرون را داراست.

مصطفوی تاکید کرد: ایجاد زیرساخت تولید واکسن و دارو با بهره‌گیری از ناقل‌های آدنوویروسی و بومی کردن این فناوری ارزشمند در کشور حایز اهمیت بسیاری است، زیرا علاوه بر دارا بودن مزیت‌هایی مانند سهولت تولید انبوه و پایین بودن هزینه تولید، این دستاورد به راحتی می‌تواند در پیشگیری و درمان بیماری‌های دیگر و سرطان‌ها مورد استفاده قرار گیرد تا نیاز کشور در مواقع بحرانی و حساس، بدون وابستگی به سایر کشورها، مرتفع شود.  

تامین نیاز‌های سلامت محور بر پایه کشت سلولی

وی در بخش دیگری از سخنان خود به فعالیت انستیتو پاستور ایران برای نصب و راه‌اندازی بیوراکتور‌های خط تولید صنعتی واکسن‌ها و کشت سلول‌های جانوری اشاره کرد و گفت: در اردیبهشت سال جاری، بیوراکتور‌های کشت سلول‌های جانوری مورد راه‌اندازی قرار گرفت. راه‌اندازی ۲ بیوراکتور ۵۰۰ لیتری کشت سلول از نوع پرفیوژن و وجود دانش فنی تولید پروتئین‌های نوترکیب با استفاده از سلول‌های سوسپانسیون، نه تنها نقطه عطفی در تولید فرآورده‌های بیوتکنولوژی در انستیتو پاستور است، بلکه زیرساختی منحصر به فرد را در نظام سلامت کشور ایجاد می‌کند که توان انستیتو پاستور را در تامین نیاز‌های سلامت محور کشور در راستای توسعه تولید سایر واکسن‌ها و فرآورده‌های زیستی بر پایه کشت سلول به صورت چشمگیری ارتقاء می‌دهد.

او تاکید کرد: همچنین، با توجه به پیش‌بینی سازمان بهداشت جهانی، مبنی بر خطر بازگشت بیماری‌های واگیردار مانند انواع آنفولانزا و بتاکروناویروس‌ها و همچنین خطر شیوع مجدد بیمار‌هایی نظیر ابولا و همه‌گیری بیماری نوپدید ناشناخته دیگر، این خط تولید به عنوان زیرساختی استراتژیک برای کشور خواهد بود که می‌تواند نقش مهمی در کنترل و مدیریت تهدید‌های آتی در زمینه بیماری‌های عفونی ایفا کند.

تولید محصولات و مواد ضدعفونی کننده مرتبط با کرونا

وی با اشاره به بخش دیگری از فعالیت‌های انستیتو پاستور ایران، گفت: با توجه به نیاز کشور به محیط انتقال کروناویروس جهت ارسال نمونه‌های گرفته شده از مراجعین به بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی _ درمانی سراسر کشور، با همت متخصصان مجتمع تولیدی تحقیقاتی انستیتو پاستور ایران، اولین سری ساخت این فرآورده تولید و پس از انجام آزمون‌های کیفی مرتبط مورد تایید قرار گرفت. پس از اخذ مجوز‌های لازم، این محصول تولید و جهت استفاده در اختیار نظام سلامت کشور قرار داده شد. همچنین انستیتو پاستور از اولین رو‌های اپیدمی کروناویروس همزمان با برخی واحد‌های تولیدی در کشور، اقدام به تولید ضدعفونی کننده‌های الکلی در اشکال دارویی، محلول و ژل بر اساس فرمولاسیون توصیه شده سازمان جهانی بهداشت کرد.

پاسخگویی به مردم و رفع ابهامات پیرامون کووید۱۹

رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های نوپدید و بازپدید انستیتوپاستور ایران، افزود: از طرفی همزمان با شروع اپیدمی کروناویروس سوالات مردم در این زمینه افزایش یافت که در راستای پاسخ به سوالات و ابهامات مردم در رابطه با این بیماری، انستیتو پاستور ایران ۴ خط مستقیم و ۲ خط موبایل را برای پاسخگویی به سوالات اختصاص داد تا در صورت داشتن سوال به جای مراجعه به مراکز درمانی، با مراکز مشاوره انستیتو پاستور ایران تماس بگیرند و از حضور بی‌مورد در مراکز درمانی که می‌توانست باعث ازدحام و انتشار بیشتر ویروس شود، جلوگیری شود. همچنین همزمان اقدام به چاپ و انتشار بروشور و مطالب آموزشی مرتبط با کروناویروس جدید نیز کردیم و علاوه بر این محتوا‌های آموزشی متعددی نیز در قالب فیلم و کلیپ تولید و در فضا‌های مجازی پخش شد.

چاپ بیش از ۱۰۰ مقاله تحقیقاتی طی ۳ سال پاندمی

او ادامه داد: از آنجا که یکی از رسالت‌های انستیتو پاستور انجام تحقیقات کاربردی است، همزمان با شیوع ویروس در کشور، تیم‌های تحقیقاتی انستیتو تلاش‌های تحقیقاتی خود را برای راه‌اندازی کیت‌های تشخیصی بومی، تولید دارو، واکسن و بررسی ماهیت ویروس‌شناسی، بیماری زایی، ایمنی زایی و اپیدمیولوژی بیماری انجام دادند و حاصل آن، چاپ بیش از ۱۰۰ مقاله در مجلات معتبر بین‌المللی است.

وی درخاتمه اظهار کرد: علاوه بر این، دو نفر از اپیدمیولوژیست‌های انستیتو پاستور ایران عضو کمیته مشورتی کشوری اپیدمیولوژی کووید۱۹ شدند که با بررسی مستندات و یافته‌های خارجی و داخلی و الگوی بیماری‌زایی و ابتلا ویروس در کشور و مقایسه با دیگر نقاط جهان نسبت به بررسی وضع موجود و پیش بینی روند بیماری در کشور و همچنین اداره مدل‌های اپیدمیولوژیک اقدام کردند.