عوارض جانبی شایع دارو‌های آنتی میکروبیال

وی با اشاره به تاثیر دارو‌های آنتی میکروبیال بر رشد میکروارگانیسم‌ها، خاطرنشان کرد: این دارو‌ها شامل آنتی بیوتیک‌ها یا دارو‌های ضدباکتری، ضدویروس، ضدقارچ و ضدانگل است که برای درمان عفونت‌ها استفاده می‌شود، اما مردم بیشتر با واژه آنتی بیوتیک آشنایی دارند که زیر مجموعه دارو‌های آنتی میکروبیال است.

او با اشاره به مقاوم شدن میکروب‌ها در برابر داروها، گفت: وقتی باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها به طرقی تغییر یافته و دارو‌ها بر آن‌ها بی‌اثر باشد، مقاومت میکروبی رخ داده و درمان عفونت‌ها را بسیار مشکل و یا غیرممکن می‌کند.

وی مقاومت میکروبی را یکی از مهمترین تهدید‌ها برای سلامت عمومی ذکر کرد و افزود: محققان برآورد کردند که در سال ۲۰۱۹، مقاومت به آنتی میکروبیال‌ها عامل مرگ یک میلیون و ۲۷۰ هزار نفر بوده است.

او با اشاره به امکان انتقال ژن مقاومت به دارو‌های آنتی میکروبیال از باکتری مقاوم به باکتری حساس، تاکید کرد: مقاومت میکروب‌ها به دارو‌های آنتی‌میکروبیال‌ها یک مشکل جدی برای سلامت جهانی است.

به گفته وی، عدم درمان فرد مبتلا به دلیل مقاومت میکروبی و همچنین انتقال میکروب‌های مقاوم به سایر افراد و شیوع مقاومت میکروبی دو موضوع مهم است که در هنگام مصرف آنتی بیوتیک‌ها باید مورد توجه قرار گیرد.

این کارشناس تجویز و مصرف منطقی دارو‌های معاونت غذا و دارو، افزود: مقاومت میکروبی مشکلات زیادی برای فرد و جامعه ایجاد می‌کند که از جمله مهمترین آن‌ها می‌توان به افزایش طول مدت بیماری، افزایش هزینه درمان، شیوع بیماری‌های میکروبی پیچیده‌تر و سختی درمان و افزایش مراجعات به پزشک اشاره کرد.

وی مشکلات موجود در کنترل عفونت بیمارستانی، افزایش ریسک اقدامات درمانی دیگر نظیر جراحی‌های بزرگ، شیمی درمانی، عمل پیوند عضو، تعویض مفصل و افزایش مرگ و میر ناشی از عفونت‌ها را از دیگر مشکلات مهم مقاومت میکروبی ذکر کرد.

این داروساز عوامل زیادی را در بروز مقاومت میکروبی موثر دانست و افزود: استفاده نا به جا و بیش از حد از دارو‌های آنتی میکروبیال در انسان‌ها، حیوانات و گیاهان اولین علت است. تجویز و مصرف غیرمنطقی دارو‌ها و عدم توجه بیماران به درمان توصیه شده پزشک معالج و خود درمانی نیز از دیگر علل بروز مقاوت میکروبی است.

وی استفاده غیرمنطقی از آنتی بیوتیک‌ها برای بیماری‌های ویروسی نظیر کووید ۱۹، آنفلوانزا و سرماخوردگی را منجر به بروز افزایش مقاومت میکروبی برشمرد و بیان کرد: در بیماری ویروسی صرفا زمانی مجاز به تجویز آنتی بیوتیک در فرد مبتلا هستیم که بیمار همزمان دچار عفونت باکتریایی نیز شده باشد.

این داروساز افزایش مصرف دارو‌های آنتی میکروبیال را باعث افزایش بروز مقاومت میکروبی برشمرد و یکی از شایع‌ترین علل مراجعه کودکان به اورژانس را واکنش‌ها و عوارض ناشی از مصرف آنتی بیوتیک‌ها عنوان کرد.

وی با اشاره به احتمال بروز عوارض جانبی در اثر مصرف آنتی بیوتیک‌ها، تاکید کرد: عوارض جانبی یا بروز حساسیت باید بلافاصله به داروساز یا پزشک اطلاع داده شود تا در صورت لزوم اقدام لازم درخصوص قطع یا تغییر دارو انجام شود.

او جوش و ضایعات پوستی، سرگیجه، حالت تهوع، اسهال و بروز عفونت‌های قارچی فرصت‌طلب را از جمله شایع‌ترین عوارض جانبی آنتی بیوتیک‌ها برشمرد.

وی تاکید کرد: در صورت بروز اسهال شدید یا واکنش‌های آلرژیک شدید باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود. زیرا اسهال شدید ممکن است نشانه عفونت کلستریدیوم دیفیسیل باشد و منجر به آسیب روده بزرگ و یا مرگ شود.

این داروساز، واکنش‌های آلرژیک شدید را نیز شامل خس خس سینه، کهیر، تنگی نفس و شوک آنافیلاکسی عنوان کرد و گفت: فرد مبتلا در ابتدا احساس می‌کند گلویش در حال بسته شدن یا خفگی است یا صدایش در حال تغییر است.

وی تجویز صحیح دارو توسط کادر پزشکی، مصرف صحیح دارو توسط بیمار و پیشگیری از ابتلا به عفونت را از عوامل مؤثر در پیشگیری و کاهش بروز مقاومت میکروبی عنوان کرد.

او با اشاره به نقش مهم تجویز منطقی و صحیح دارو در پیشگیری از مقاومت میکروبی، تاکید کرد: آنتی بیوتیک‌ها حتما باید توسط پزشک و با توجه به وجود یا عدم وجود عفونت و داروی موثر بر عفونت تجویز شود.

منبع: دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی