گامی تازه در درمان متاستاز مغزی سرطان ریه: نقش میدان‌های الکتریکی درمانی پس از رادیوتراپی

درمان متاستازهای مغزی ناشی از سرطان ریه غیرسلول کوچک (NSCLC) همواره یکی از چالش‌های بزرگ در انکولوژی بوده است. اکنون، بر اساس نتایج نهایی مطالعه فاز ۳ METIS که در تاریخ ۲۸ آگوست ۲۰۲۵ به صورت آنلاین در مجله معتبر International Journal of Radiation Oncology, Biology, Physics منتشر شد، یک گام امیدوارکننده جدیدی برداشته شده است: استفاده از میدان‌های درمانی تومور (TTFields) پس از رادیوتراپی استروتاکتیک (SRS).

این مطالعه بین‌المللی که در ۷۸ مرکز در ۱۳ کشور جهان انجام شده، نشان می‌دهد که افزودن TTFields به درمان استاندارد SRS، به طور معناداری زمان تا پیشرفت داخل جمجمه‌ای (TTIP) را در بیماران مبتلا به متاستاز مغزی از NSCLC به تاخیر می‌اندازد.

مطالعه METIS چه می‌گوید؟

در این کارآزمایی، ۲۹۸ بیمار به دو گروه تقسیم شدند: یک گروه تحت درمان با SRS به تنهایی قرار گرفتند و گروه دیگر SRS را دریافت کردند و بلافاصله پس از آن درمان با دستگاه TTFields (با فرکانس ۱۵۰ کیلوهرتز) را آغاز نمودند. دستگاه TTFields (با نام تجاری Optune) یک درمان فیزیکی و غیرتهاجمی است که با ایجاد میدان‌های الکتریکی متناوب، تقسیم سلول‌های سرطانی را مختل می‌کند.

نتایج کلیدی این مطالعه نشان داد:

· کاهش ۲۸ درصدی خطر پیشرفت داخل جمجمه‌ای در گروهی که TTFields دریافت کردند (۰.۷۲ = HR). این مزیت از ماه دوم درمان آشکار شد و تا ۲۴ ماه ادامه یافت.
· این benefit (منفعت) بدون هزینه سنگین سمیت به دست آمد. عوارض جانبی اصلی مربوط به دستگاه، عوارض پوستی خفیف تا متوسط (درجه ۱ یا ۲) در محل اتصال دستگاه  بود. TTFields باعث بدتر شدن کیفیت زندگی یا عملکرد شناختی بیماران نشد.
· اثر هم‌افزایی با ایمنی‌درمانی: در زیرگروه قابل توجهی از بیماران که همزمان از مهارکننده‌های checkpoint ایمنی (ICI) مانند پمبرولیزوماب یا نیولوماب استفاده می‌کردند، benefit درمانی TTFields حتی چشمگیرتر بود و به طور خاص، خطر پیشرفت متاستازهای جدید در نقاط دوردست مغز را تا ۵۹ درصد کاهش داد (۰.۴۱ = HR).
· بدون تاثیر بر بقای کلی (OS): همانند بسیاری از مطالعات مربوط به درمان‌های موضعی متاستاز مغز، این درمان نیز بهبودی در بقای کلی بیماران نشان نداد که عمدتاً به دلیل پیشرفت بیماری خارج از مغز است.

نتایج مطالعه METIS نقطه عطف مهمی در مدیریت متاستازهای مغزی محدود NSCLC محسوب می‌شود. این مطالعه ثابت می‌کند که TTFields می‌تواند به عنوان یک درمان موضعی موثر و کم‌عارضه، پس از رادیوتراپی  استریوتاکتیک، برای به تاخیر انداختن پیشرفت بیماری در مغز مورد استفاده قرار گیرد.

به ویژه، سینرژی (هم‌افزایی) قوی بین TTFields و ایمنی‌درمانی که در این مطالعه مشاهده شد، بسیار امیدبخش است. این یافته از نظر بیولوژیکی توجیه‌پذیر است، زیرا مطالعات پیش‌بالینی نشان داده‌اند که TTFields می‌تواند با القای مرگ ایمونوژنیک سلول‌های سرطانی، محیط تومور را برای حمله سلول‌های T مهیاتر کند و اثر داروهای ایمنی‌درمانی را تقویت نماید.

در مقایسه با Whole Brain Radiotherapy (WBRT) که اگرچه در کنترل بیماری موثر است اما اغلب با عوارض شناختی قابل توجهی همراه است، TTFields گزینه‌ای است که کنترل موضعی را بهبود می‌بخشد بدون آن که هزینه سنگینی بر عملکرد مغز تحمیل کند. این ویژگی، TTFields را به یک مدالیته درمانی ارزشمند در عصر ایمنی‌درمانی و درمان‌های هدفمند تبدیل می‌کند.

در نهایت، می‌توان گفت که بر اساس شواهد قوی مطالعه METIS، TTFields پس از SRS اکنون یک گزینه درمانی معتبر و بی‌خطر برای بیماران مبتلا به متاستازهای مغزی از NSCLC است که می‌تواند کنترل داخل جمجمه‌ای را بهبود بخشیده و نیاز به درمان‌های نجات‌بخش بعدی (مانندتکرار SRS یا WBRT) را به تاخیر بیندازد.