رابطه بین تزریق خون حین عمل جراحی و پیش‌آگهی بیماران‌ مبتلا به سرطان

به گزارش گروه سرطان، سرطان نیوز، در بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند، تزریق خون حین عمل (Perioperative blood transfusion) یکی از مداخلات شایع است. مطالعات متعددی نشان داده‌اند که این مداخله ممکن است بر پیش‌آگهی کوتاه‌مدت و بلندمدت بیماران تأثیر بگذارد. در این یادداشت، به بررسی رابطه بین تزریق خون حین عمل و پیش‌آگهی بیماران مبتلا به سرطان با تمرکز بر سرطان کولورکتال می‌پردازیم.

تأثیر تزریق خون بر پیش‌آگهی بلندمدت

بر اساس یک متاآنالیز جامع که شامل ۳۶ مطالعه مشاهده‌ای با مجموع ۱۷۴,۰۳۶ بیمار بود، تزریق خون حین عمل جراحی سرطان کولورکتال با کاهش معنادار بقای کلی (Overall Survival) و بقای خاص سرطان (Cancer-Specific Survival) همراه بود. نتایج این متاآنالیز نشان داد:

– کاهش بقای کلی: نسبت خطر (HR) 0.33؛ فاصله اطمینان ۹۵٪: 0.24 تا 0.41؛ P < 0.0001
– کاهش بقای خاص سرطان: نسبت خطر (HR) 0.34؛ فاصله اطمینان ۹۵٪: 0.21 تا 0.47؛ P < 0.0001

با این حال، تزریق خون تأثیر معناداری بر بقای بدون بیماری (Disease-Free Survival) نداشت.

تأثیر تزریق خون بر عوارض کوتاه‌مدت پس از عمل

تزریق خون حین عمل جراحی سرطان کولورکتال با افزایش قابل‌توجه عوارض پس از عمل همراه است. همان متاآنالیز نشان داد که تزریق خون خطر عوارض زیر را افزایش می‌دهد:

– عوارض عفونی (نسبت خطر: 1.89)
– عوارض ریوی (نسبت خطر: 2.01)
– عوارض قلبی (نسبت خطر: 2.20)
– عوارض آناستوموز (نسبت خطر: 1.51)
– نیاز به عمل مجدد (نسبت خطر: 2.88)
– عوارض کلی (نسبت خطر: 1.86)

تفاوت بین سرطان‌های ارثی و غیرارثی

یک مطالعه متمرکز بر روی ۱۰۷۵ بیمار مبتلا به سرطان کولون (۹۳۶ مورد غیرارثی و ۱۳۹ مورد ارثی) نشان داد که در گروه غیرارثی، میزان مرگ‌ومیر، عود موضعی و متاستازهای دور در بیماران دریافت‌کننده خون به‌طور معناداری بیشتر از بیمارانی بود که خون دریافت نکرده بودند. همچنین میزان بقای ۱۰ ساله در بیماران دریافت‌کننده خون به‌طور معناداری کمتر بود. در گروه ارثی نیز میزان مرگ‌ومیر در بیماران دریافت‌کننده خون بیشتر بود، اگرچه این تفاوت کمتر از گروه غیرارثی بود.

مکانیسم‌های احتمالی

مطالعات مختلف مکانیسم‌های متعددی را برای توضیح اثر منفی تزریق خون بر پیش‌آگهی بیماران پیشنهاد کرده‌اند:

– سرکوب سیستم ایمنی: تزریق خون آلوژنیک می‌تواند باعث سرکوب عملکرد سیستم ایمنی شود که ممکن است منجر به افزایش عود و متاستاز شود.
– ایمونومدولاسیون ناشی از تزریق خون (TRIM): این پدیده ناشی از تزریق سیتوکین‌ها و لوکوسیت‌های آلوژنیک است که می‌تواند منجر به فعال‌سازی ایمنی یا سرکوب ایمنی شود.
– تأثیر بر محیط تومور: تزریق خون ممکن است محیطی ایجاد کند که برای رشد و گسترش سلول‌های سرطانی مساعدتر باشد.

با وجود شواهد قوی درباره تأثیر منفی تزریق خون حین عمل جراحی بر پیش‌آگهی بیماران مبتلا به سرطان (به‌ویژه سرطان کولورکتال)، هنوز سوالات مهمی باقی است. آیا تزریق خون خود عامل مستقیم این اثرات منفی است یا صرفاً نشان‌دهنده بیماران با شرایط بالینی پیچیده‌تر است؟

مطالعه آیسی‌رال۳ با استفاده از مدل تطابق امتیاز تمایل (propensity score matching) که شامل ۲۲ متغیر مخدوش‌کننده بود، نشان داد که حتی پس از تعدیل این متغیرها، تزریق خون همچنان با افزایش خطر عوارض عمده و نشت آناستوموز همراه است. این یافته‌ها اهمیت اجرای برنامه‌های مدیریت خون بیمار (Patient Blood Management) را برجسته می‌سازد.

برای بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال، به‌ویژه آنهایی که سندرم‌های ارثی مانند سندرم لینچ یا پولیپوز آدنوماتوز فامیلیال دارند، این یافته‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. با توجه به حساسیت این بیماران به مداخلات مختلف، تصمیم‌گیری درباره تزریق خون باید با دقت بیشتری انجام شود و راهکارهای جایگزین مانند درمان کم‌خونی قبل از عمل در نظر گرفته شود.

در نهایت، برای درک بهتر رابطه بین تزریق خون و پیش‌آگهی در بیماران، به مطالعات بیشتری با طراحی آینده‌نگر و تمرکز ویژه بر زیرگروه‌های ژنتیکی مختلف نیاز است.

نویسنده: دکتر پوریا عادلی، متخصص رادیوانکولوژی