پیشرفت چشمگیر ایران در درمان سرطان | جایگاه برتر منطقه‌ای در فناوری و خدمات پزشکی

در دهه‌های اخیر، ایران با سرمایه‌گذاری هدفمند در حوزه پزشکی و فناوری‌های سلامت، به یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای خاورمیانه در زمینه تشخیص و درمان سرطان تبدیل شده است. این پیشرفت حاصل همگرایی سه عامل کلیدی است: توسعه زیرساخت‌های تخصصی، تربیت نیروی انسانی متخصص، و بومی‌سازی فناوری‌های نوین. در این یادداشت، شواهد علمی و عملی این ادعا را با نگاهی متوازن بررسی می‌کنیم.

۱. دستاوردهای کلینیکی و فناورانه

الف) مراکز جامع سرطان با استانداردهای روز

ایران میزبان شبکه گسترده‌ای از مراکز تخصصی سرطان (بیش از ۵۰ مرکز) است که بسیاری از آن‌ها مجهز به فناوری‌های مدرن هستند، از جمله:

• سیستم‌های پیشرفته رادیوتراپی مانند IMRT و IGRT

• دستگاه‌های تصویربرداری دقیق مانند PET-CT و MRI برای تشخیص زودهنگام

بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در سال ۲۰۲۲، ایران در منطقه خاورمیانه یکی از بالاترین نسبت‌های دستگاه‌های رادیوتراپی به جمعیت بیماران را داراست.

ب) پیشرفت‌های پژوهشی و درمانی

• انتشار سالانه صدها مقاله علمی در مجلات معتبر بین‌المللی (بر اساس داده‌های Scopus) در حوزه انکولوژی

• دستاوردهای مهم در بومی‌سازی داروهای ضد سرطان و توسعه روش‌های درمانی مقرون‌به‌صرفه

۲. نیروی انسانی متخصص و آموزش‌دیده

• وجود بیش از ۴۰۰ متخصص رادیوانکولوژی آموزش‌دیده در مراکز معتبر داخلی و بین‌المللی

• برنامه‌های رزیدنسی تخصصی با استانداردهای پیشرفته، از جمله ACGME-I

• مشارکت فزاینده در پروژه‌های تحقیقاتی بین‌المللی و کنسرسیوم‌های علمی منطقه‌ای

۳. درمان مقرون‌به‌صرفه و دسترسی نسبتاً عادلانه

• هزینه درمان سرطان در ایران به‌طور قابل توجهی پایین‌تر از بسیاری از کشورهای همسایه مانند ترکیه و امارات است

• پوشش بیمه‌ای برای اکثر روش‌های اصلی درمان از جمله شیمی‌درمانی، رادیوتراپی و جراحی

• حمایت‌های دولتی در تأمین داروهای پایه‌ای برای بیماران نیازمند

۴. چالش‌ها و محدودیت‌ها

با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، برخی چالش‌ها نیازمند توجه ویژه‌اند:

• تمرکز امکانات در کلان‌شهرها و نابرابری در دسترسی به خدمات در مناطق محروم

• تحریم‌ها و محدودیت‌های ناشی از آن در واردات برخی داروها و تجهیزات تخصصی

• فقدان برخی فناوری‌های بسیار پیشرفته مانند پروتون‌تراپی که در برخی کشورهای منطقه موجود است

۵. راهکارهای آینده‌نگر

• توسعه پزشکی از راه دور (Telemedicine) برای بهبود دسترسی در مناطق کمتر برخوردار

• تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای انتقال فناوری‌های نوین و دسترسی به دانش روز

• حمایت هدفمند از پژوهش‌های کاربردی در حوزه سرطان برای بومی‌سازی فناوری‌های پیشرفته‌تر

نتیجه‌گیری

ایران با ترکیب تخصص پزشکی، فناوری‌های پیشرفته و مدیریت هزینه‌ها، امروز به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم درمان سرطان در خاورمیانه شناخته می‌شود. هرچند هنوز فاصله‌هایی با استانداردهای جهانی در برخی حوزه‌ها وجود دارد، اما مسیر رشد و توسعه این حوزه در کشور، امیدوارکننده و مبتنی بر شواهد علمی و عملی است.

دکتر پوریا عادلی
متخصص رادیوانکولوژی
عضو انجمن رادیوانکولوژی ایران