تحول در درمان هدفمند سرطان: داراکسون راسیب و عصر جدید مهار همه‌جانبه RAS

پروتئین‌های RAS مدت‌هاست که به عنوان "غول‌های سرکش" در پاتوژنز بسیاری از بدخیمی‌ها شناخته می‌شوند. تا چندی پیش، مهار این پروتئین‌ها به دلیل ساختار پیچیده آن، یک چالش بزرگ به شمار می‌رفت. داراکسون راسیب (با کد توسعه RMC-6236) نماینده‌ی نسل جدیدی از مهارکننده‌هاست که این پارادایم را تغییر داده است.

مکانیسم عمل جدید:

این دارو یک مهارکننده غیرکوالانسی و خوراکی است که به طور ویژه حالت فعال (GTP-bound یا "ON") پروتئین‌های RAS را هدف می‌گیرد. نقطه اثر کلیدی آن، مختل کردن تعامل فیزیکی بین RAS و دامنه اتصال‌دهنده RAS (RBD) روی پروتئین BRAF است. این کار مانند جدا کردن یک چرخ دنده حیاتی از موتور محرک رشد تومور عمل می‌کند. با این اختلال، مسیر سیگنال‌دهی MAPK/ERK به شدت مهار شده وباعث کاهش قابل توجه نشانگرهایی مانند pERK می‌شود.

ویژگی‌های فارماکولوژیک برجسته:

· طیف اثر گسترده: این دارو نه تنها بر روی انواع شایع جهش‌یافته KRAS (مانند G12D)، بلکه بر روی تومورهای فاقد جهش  KRAS, NRAS و HRAS نیز مؤثر است.
· فارموکینتیک مطلوب: مطالعات پیش‌بالینی نشان می‌دهد که این دارو پس از تجویز خوراکی، به خوبی جذب شده و میزان مواجهه آن در بافت تومور به طور قابل توجهی (۳ تا ۷ برابر) بیشتر از خون است. این ویژگی یک مزیت درمانی مهم محسوب می‌شود، چرا که امکان رسیدن دوز مؤثر به هدف اصلی را فراهم می‌کند.
· اثر ضدتومری قدرتمند: داده‌های منتشر شده از مدل‌های پیوند سرطان‌های ریه، پانکراس و کولورکتال، حاکی از فعالیت ضدتومری قوی و وابسته به دوز داراکسون راسیب است. در برخی مدل‌ها، این دارو نه تنها منجر به توقف رشد تومور شده، بلکه سبب پسرفت (regression) قابل توجه تومور نیز گردیده است.

چشم‌انداز درمانی ترکیبی

نکته بسیار جالب توجه، پتانسیل این دارو در درمان‌های ترکیبی است. شواهد اولیه نشان می‌دهد که ترکیب داراکسون راسیب با سایر عوامل (مانند مهارکننده فارنزیل ترانسفراز مانند KO-2806) می‌تواند از مکانیسم‌های فرار تومور جلوگیری کرده و منجر به پاسخ‌های درمانی پایدارتر و عمیق‌تری شود. این رویکرد، آینده روشنی را برای مقابله با مقاومت‌های دارویی در سرطان‌های صعب‌العلاج ترسیم می‌کند.

انتقال از آزمایشگاه به بالین

این دارو هم اکنون‌ در کارآزمایی‌های بالینی فاز ۱ تا ۳ در حال ارزیابی بر روی بیماران مبتلا به سرطان‌های منتخب مانند آدنوکارسینوم مجرای پانکراس (PDAC)، کولورکتال و NSCLC دارای جهش‌های RAS است. نتایج این مطالعات، نقش سرنوشت‌سازی در تعیین جایگاه واقعی این دارو در درمان خواهد داشت.

جمع‌بندی:

داراکسون راسیب یک پیشرفت قابل توجه در حوزه مهار مستقیم RAS است. پروفایل قوی، طیف اثر گسترده و قابلیت استفاده خوراکی آن، این دارو را به یک کاندیدای بسیار امیدوارکننده برای تبدیل شدن به یک استاندارد درمانی در آینده نزدیک تبدیل کرده است. و جامعه آنکولوژی، با دقت بسیار، روند توسعه بالینی این مولکول را پیگیری خواهد کرد.

دکتر پوریا عادلی رادیوانکولوژیست