خطرات اضافه وزن برای زنان

اضافه وزن و چاقی در زنان نه‌تنها مسئله‌ای مرتبط با ظاهر فیزیکی است، بلکه خطری جدی برای سلامت عمومی، به‌ویژه در زمینه سرطان‌ها، به‌حساب می‌آید. به عنوان یک متخصص در حوزه سرطان، به‌ویژه سرطان پستان، با شواهد علمی متعددی روبرو هستم که ارتباط مستقیم بین چاقی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های بدخیم را نشان می‌دهند.

ارتباط میان چاقی و سرطان پستان

مطالعات متعددی تأیید کرده‌اند که زنان دارای اضافه وزن، حدود ۳۰ درصد بیشتر از زنان با وزن طبیعی در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند. این خطر به‌ویژه در زنانی که از بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی عروقی رنج می‌برند، بیشتر است.

• در زنان مبتلا به بیماری قلبی: هر ۵ واحد افزایش در شاخص توده بدنی (BMI) با ۳۱ درصد افزایش خطر سرطان پستان همراه است

• در زنان بدون بیماری قلبی: همان افزایش در BMI منجر به ۱۳ درصد افزایش خطر می‌شود

مکانیسم‌های بیولوژیکی در ایجاد سرطان پستان مرتبط با چاقی

چاقی از طریق مسیرهای بیولوژیکی مختلفی خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهد:

1. افزایش سطح استروژن
   بافت چربی منبع اصلی تولید استروژن پس از یائسگی است. این هورمون در بسیاری از تومورهای وابسته به هورمون، نقش محرک رشد دارد.

2. ایجاد التهاب مزمن
   چاقی با افزایش سیتوکین‌های التهابی، منجر به التهاب سیستمیک می‌شود که زمینه را برای جهش‌های ژنتیکی و رشد سلول‌های سرطانی فراهم می‌کند.

3. مقاومت به انسولین و افزایش IGF-1
   در افراد چاق، سطح انسولین و فاکتورهای رشد شبه‌انسولینی افزایش می‌یابد که می‌تواند تقسیم سلولی و رشد تومور را تسهیل کند.

سایر بیماری‌های مرتبط با اضافه وزن در زنان

افزون بر خطر ابتلا به سرطان پستان، اضافه وزن با مشکلات متعددی در سلامت زنان مرتبط است:

• اختلالات باروری: چاقی موجب بروز سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) و کاهش شانس باروری می‌شود

• عوارض بارداری: مانند دیابت بارداری، افزایش فشار خون، پره‌اکلامپسی و زایمان زودرس

• بیماری‌های متابولیک: مانند دیابت نوع ۲، کبد چرب غیرالکلی و اختلالات لیپیدی

• مشکلات روانی و اجتماعی: کاهش اعتماد به نفس، اضطراب و افسردگی

توصیه‌های پیشگیرانه از نگاه پزشکی

برای کاهش خطر بیماری‌های مرتبط با چاقی در زنان، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:

1. کنترل وزن در محدوده BMI بین ۱۸٫۵ تا ۲۴٫۹

2. ورزش منظم: حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی در هفته

3. تغذیه سالم: استفاده از غلات کامل، سبزیجات، میوه‌ها و پرهیز از غذاهای فرآوری‌شده

4. غربالگری‌های منظم: از جمله انجام ماموگرافی سالانه پس از ۴۰ سالگی

5. کاهش استرس و خواب کافی: دو عامل مهم در کنترل وزن و سلامت هورمونی

نتیجه‌گیری

چاقی یک تهدید چندبعدی برای سلامت زنان است. از افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان تا بروز ناباروری و بیماری‌های قلبی، همه با وزن بالا مرتبط هستند. آگاهی، پیشگیری و تغییر سبک زندگی، مؤثرترین ابزار در مدیریت این بحران خاموش است. به عنوان یک جامعه پزشکی، نیازمند سیاست‌گذاری‌های کلان و مداخلات هدفمند در حوزه سلامت زنان هستیم.

نویسنده: دکتر پوریا عادلی | متخصص رادیوانکولوژی