اقتصاد درمان سرطان؛ چالش‌ها و راهکارهای پیشِ رو

سرطان، این بیماری پیچیده و چندوجهی، امروزه به یکی از مهم‌ترین چالش‌های نظام‌های سلامت در سراسر جهان تبدیل شده است. پیشرفت در درمان این بیماری مستلزم سرمایه‌گذاری‌های کلان، تحقیقات گسترده و دسترسی عادلانه به فناوری‌های پیشرفته است. اما سوال اساسی اینجاست: کدام نظام اقتصادی  دولتی یا آزاد  می‌تواند بهتر از عهده این وظیفه خطیر برآید؟

تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد که هیچ‌یک از این دو نظام به تنهایی پاسخگوی نیازهای پیچیده درمان سرطان نیستند. در نظام‌های مبتنی بر اقتصاد آزاد، مانند آمریکا، نوآوری‌های چشمگیری در زمینه درمان‌های هدفمند و ایمنی‌درمانی شاهد بوده‌ایم. بخش خصوصی با انگیزه سودآوری، سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در تحقیقات انجام داده و منجر به توسعه داروها و فناوری‌های پیشرفته شده است. اما مشکل اصلی اینجاست که این پیشرفت‌ها اغلب با هزینه‌های سرسام‌آور همراه بوده و بسیاری از بیماران را از دسترسی به درمان‌های نجات‌بخش محروم کرده است.

از سوی دیگر، نظام‌های دولتی، مانند بسیاری از کشورهای اروپایی، با تأکید بر عدالت در دسترسی، خدمات درمانی را به شکل گسترده‌تری در اختیار بیماران قرار داده‌اند. اما این سیستم‌ها اغلب با چالش‌هایی مانند بوروکراسی سنگین، کندی در جذب فناوری‌های نوین، محدودیت در سرمایه‌گذاری‌های تحقیقاتی و تأخیر در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به بیماران مواجه بوده‌اند. برای مثال، معرفی برخی داروهای نوین سرطان در این کشورها با تأخیرهای قابل توجهی همراه بوده است و دسترسی به خدمات تشخیصی و درمانی با تأخیر چندماهه روبه‌روست.

راه سوم: مدل ترکیبی
به نظر می‌رسد راه‌حل بهینه، اتخاذ یک مدل ترکیبی است که مزایای هر دو نظام را در خود جای دهد. در این مدل، دولت با سرمایه‌گذاری در تحقیقات پایه و زیرساخت‌های اساسی، زمینه را برای نوآوری فراهم می‌کند، در حالی که بخش خصوصی با انگیزه‌های اقتصادی و رقابتی، به توسعه فناوری‌های پیشرفته و ارائه خدمات بالینی با کیفیت تحت پوشش بیمه‌های تکمیلی می‌پردازد. کشورهایی مانند آلمان و ژاپن نمونه‌های موفقی از این مدل هستند؛ جایی که همکاری نزدیک بین بخش دولتی و خصوصی منجر به دستاوردهای چشمگیری در حوزه انکولوژی شده است.

برای کشورهایی مانند ایران، که با محدودیت‌های مالی و تحریمی مواجه هستند، این مدل می‌تواند راهگشا باشد. ایجاد صندوق‌های ملی تحقیقات سرطان با مشارکت بخش خصوصی، تنظیم قیمت داروها به گونه‌ای که هم برای بیماران قابل‌تحمل باشد و هم انگیزه نوآوری را از بین نبرد، و اولویت‌دهی به فناوری‌های مقرون‌به‌صرفه از جمله راهکارهایی است که می‌تواند در این مسیر مؤثر واقع شود.

جمع‌بندی
در نهایت، باید پذیرفت که درمان سرطان تنها با تکیه بر یک نظام اقتصادی خاص به نتیجه مطلوب نخواهد رسید. ترکیب هوشمندانه عناصر نظام آزاد و دولتی، با تأکید بر نوآوری از یک سو و عدالت از سوی دیگر، می‌تواند الگویی کارآمد برای پیشرفت در این حوزه باشد. نظام‌های سلامت باید با نگاهی واقع‌بینانه و مبتنی بر شواهد، مسیری را انتخاب کنند که هم به پیشرفت علمی بینجامد و هم دسترسی عادلانه به درمان را برای همه بیماران فراهم کند.

نویسنده: دکتر پوریا عادلی
متخصص رادیوانکولوژی و استراتژیست سلامت