انجام نخستین تزریق داخل بطنی شیمی‌درمانی مغز کودکان در ایران

به گزارش گروه سرطان، سرطان نیوز، در یک رویداد پزشکی تاریخی، تزریق مستقیم داروهای شیمی‌درمانی به داخل بطن‌های مغزی (Intraventricular Chemotherapy) برای نخستین‌بار در ایران و در یک کودک مبتلا به تومور مدولوبلاستوم عودکننده با متاستاز نخاعی انجام شد. این اقدام موفقیت‌آمیز در بیمارستان فوق‌تخصصی کودکان حکیم، با همکاری تیمی شامل دکتر بابک عبدالکریمی (انکولوژیست کودکان)، دکتر پرستو آریانا (متخصص بیهوشی) و دکتر هادی دیگاله (جراح مغز و اعصاب کودکان) انجام گرفت.

جزئیات درمان
در این روش پیشرفته، داروهای تیوتپا (Thiotepa)، سیتارابین (Cytarabine) و دگزامتازون (Dexamethasone) مستقیماً به مایع مغزی-نخاعی (CSF) تزریق شدند تا با غلظت بالا به سلول‌های سرطانی در سیستم عصبی مرکزی دست یابند. کل فرایند طی ۲۵ دقیقه و بدون عوارض جانبی قابل‌توجه انجام شد.

توضیحات تخصصی از دکتر پوریا عادلی، رادیوانکولوژیست و سردبیر نشریه «از سین سرطان تا سین سلامتی»

۱. شیوع و اپیدمیولوژی مدولوبلاستوم
مدولوبلاستوم حدود ۲۰ درصد از تومورهای مغزی دوران کودکی را شامل می‌شود. سالانه بین ۵ تا ۷ کودک در هر یک میلیون نفر به آن مبتلا می‌شوند. بیشترین شیوع در سنین ۳ تا ۸ سالگی و با شیوع کمی بیشتر در پسران گزارش شده است.

۲. روش‌های درمانی مدولوبلاستوم

• جراحی: نخستین خط درمان شامل برداشت حداکثری تومور همراه با حفظ عملکرد عصبی است.

• پرتودرمانی: در کودکان بالای سه سال، پرتودرمانی به کل سیستم عصبی مرکزی (Craniospinal Irradiation) انجام می‌شود.

• شیمی‌درمانی: معمولاً ترکیباتی مانند وینکریستین، سیس‌پلاتین، لوموستین و سیکلوفسفامید به‌کار می‌رود.

• درمان‌های هدفمند: داروهایی مانند مهارکننده‌های SMO برای برخی زیرگروه‌ها در حال آزمایش بالینی هستند.

۳. اهمیت تزریق داخل بطنی
در مواردی که تومور عود کرده یا به نخاع متاستاز داده، تزریق مستقیم دارو به CSF می‌تواند بر محدودیت نفوذ دارو در سد خونی-مغزی غلبه کند و اثربخشی را افزایش دهد. این روش در عین اثربخشی، زمان انجام کوتاه و عوارض کمی دارد.

۴. پیشرفت‌های اخیر در درمان مدولوبلاستوم

• طبقه‌بندی مولکولی: امروزه مدولوبلاستوم به چهار زیرگروه (WNT، SHH، گروه ۳، گروه ۴) تقسیم می‌شود که هر کدام پاسخ درمانی متفاوتی دارند.

• پروتون‌تراپی: برای کاهش آسیب به بافت‌های سالم و عوارض دیررس.

• ایمونوتراپی: استفاده از سلول‌های CAR-T در موارد مقاوم به درمان.

۵. عوارض دیررس درمان
کودکان نجات‌یافته ممکن است با مشکلاتی نظیر افت توانایی یادگیری، کاهش شنوایی، اختلال در رشد و افزایش خطر ابتلا به تومورهای ثانویه مواجه شوند که نیاز به پیگیری بلندمدت دارد.

۶. آمارهای پیش‌آگهی
با بهره‌گیری از درمان‌های ترکیبی، بقای پنج‌ساله بیماران با ریسک استاندارد به حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد و در موارد با ریسک بالا به حدود ۶۰ درصد افزایش یافته است.

نتیجه‌گیری
اجرای موفق نخستین تزریق داخل بطنی شیمی‌درمانی در ایران، نمایانگر توانمندی علمی و تخصصی پزشکان کشور در درمان پیچیده‌ترین تومورهای مغزی کودکان است. با تکیه بر روش‌های نوین و مبتنی بر ویژگی‌های مولکولی تومورها، امیدهای تازه‌ای برای بهبود کیفیت زندگی و پیش‌آگهی بیماران ایجاد شده است.