نقش نیولوماب (Nivolumab) در درمان گلیوبلاستوما مولتیفرم (GBM)

به گزارش گروه سرطان، سرطان نیوز، ایمنی درمانی امید جدید درمان سرطان محسوب می‌شود و نقش مشخص و مهمی در بسیاری از انواع سرطان مانند ملانوم و ریه بازی می‌کند که باعث تحول در پیش‌آگهی آنها شده است. اما تا امروز شاهد موفقیت چشمگیر در درمان تومور مغزی نوع گلیوبلاستوما مولتی‌فرم نبوده‌ایم. در این یادداشت به استناد جدیدترین و معتبرترین ترایال‌های انجام شده به ابعاد مختلف نقش ایمنی درمانی با محوریت داروی نیولوماب در درمان این تومور می‌پردازیم.

نیولوماب (Nivolumab)، یک مهارکننده PD-۱، در درمان انواع سرطان‌ها از جمله ملانوم و سرطان ریه موفق بوده است. اما در مورد گلیوبلاستوما مولتی‌فرم (GBM)، نتایج کارآزمایی‌های بالینی متناقض بوده‌اند. این مقاله، با استناد به آخرین مطالعات، نقش نیولوماب در GBM را بررسی می‌کند و دلایل احتمالی عدم موفقیت آن را تحلیل می‌نماید.

۱. مقدمه

گلیوبلاستوما مولتی‌فرم (GBM)، با نفوذ کم لنفوسیت‌های T، به درمان‌های ایمونوتراپی مقاوم است. نیولوماب با مهار PD-۱، تلاش می‌کند پاسخ ایمنی ضد تومور را فعال کند، اما نتایج در GBM متفاوت از سایر سرطان‌ها بوده است.

۲. کارآزمایی‌های بالینی مهم

۲.۱. کارآزمایی CheckMate ۴۹۸ (Nivolumab + رادیوتراپی)

• طرح مطالعه: مقایسه نیولوماب + رادیوتراپی با تموزولوماید + رادیوتراپی در بیماران GBM با MGMT unmethylated.

• نتایج:

  • عدم بهبود بقای کلی (OS): میانه بقای کلی در گروه نیولوماب ۱۳.۴ ماه در مقابل گروه تموزولوماید ۱۴.۹ ماه

  • عدم تفاوت در بقای بدون پیشرفت (PFS): میانه PFS در هر دو گروه مشابه بود.

• نتیجه‌گیری: نیولوماب در GBM با MGMT unmethylated برتری نسبت به درمان استاندارد ندارد.

۲.۲. کارآزمایی CheckMate ۵۴۸ (Nivolumab + تموزولوماید)

• طرح مطالعه: مقایسه نیولوماب + تموزولوماید با تموزولوماید به‌تنهایی در بیماران GBM با MGMT methylated.

• نتایج:

  • عدم بهبود معنادار OS: میانه OS در گروه ترکیبی ۲۸.۹ ماه در مقابل گروه تموزولوماید ۳۲.۱ ماه

  • عدم تفاوت در PFS: میانه PFS در هر دو گروه حدود ۱۰.۶ ماه.

• نتیجه‌گیری: افزودن نیولوماب به رژیم استاندارد، مزیت قابل‌توجهی ندارد.

۲.۳. مطالعه ترکیبی Nivolumab + Bevacizumab

• طرح مطالعه: ارزیابی نیولوماب همراه با بواسیزوماب (مهارکننده VEGF) در GBM عودکننده.

• نتایج:

  • پاسخ موقت در برخی بیماران: نرخ پاسخ عینی (ORR) حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد.

  • اثرات محدود در بقای کلی: میانه OS حدود ۹ تا ۱۲ ماه.

• نتیجه‌گیری: ترکیب این دو دارو ممکن است در زیرگروهی از بیماران مؤثر باشد، اما نیاز به مطالعات بیشتر دارد.

۳. چرا نیولوماب در GBM شکست خورد؟

۱. این تومور دارای T-cell infiltration پایین، افزایش T-regها و اگزوزوم‌های سرکوبگر ایمنی است.
۲. نبود آنتی‌ژن ایمونوژنیک: GBM اغلب تومور نئوآنتی‌ژن کم (TMB پایین) دارد.
۳. سد خونی-مغزی (BBB): محدودیت در نفوذ نیولوماب به مغز.
۴. مصرف مداوم کورتیکواستروئیدها: بیماران GBM اغلب دگزامتازون مصرف می‌کنند که پاسخ ایمنی را مهار می‌کند.

۴. آیا نیولوماب در هیچ زیرگروهی از GBM مؤثر است؟

برخی مطالعات نشان می‌دهند که GBMهای با ویژگی‌های زیر ممکن است به نیولوماب پاسخ دهند:

• تومورهای با نقص ترمیم عدم تطابق DNA (dMMR) یا MSI-High (که TMB بالاتری دارند).

• ترکیب با واکسن‌های تومور یا CAR-T سل تراپی (مطالعات در حال انجام).

۵. نتیجه‌گیری

• نیولوماب به‌تنهایی در GBM پیشرفته مؤثر نبوده است (طبق CheckMate ۴۹۸ و ۵۴۸).

• ترکیب با داروهای دیگر (مثل بواسیزوماب) ممکن است در برخی بیماران مفید باشد.

• تحقیقات آینده باید بر شناسایی زیرگروه‌های پاسخ‌دهنده و ترکیب با درمان‌های جدید متمرکز شوند.

نویسنده: دکتر پوریا عادلی، متخصص رادیوانکولوژی