سرطان سلول سنگفرشی ریه (SCC) علل، ویژگی‌ها و روش‌های درمان

به گزارش گروه سرطان، سرطان نیوز، سرطان سلول سنگفرشی یا Squamous Cell Carcinoma (SCC) یکی از انواع سرطان ریه است که در دسته‌بندی سرطان‌های غیرسلول کوچک یا NSCLC قرار می‌گیرد. این نوع سرطان از سلول‌های نازک و مسطحی که راه‌های هوایی را می‌پوشانند منشأ می‌گیرد.

طبق آمار، حدود 85 درصد از کل سرطان‌های ریه در دسته NSCLC قرار می‌گیرند که بر اساس ظاهر آن‌ها زیر میکروسکوپ تقسیم‌بندی می‌شوند. از این مقدار، حدود 30 تا 35 درصد به سرطان سلول سنگفرشی اختصاص دارند، در حالی که 50 تا 60 درصد آن‌ها به آدنوکارسینوم‌ها مربوط می‌شود.

 سرطان ریه غیرسلول کوچک به سه نوع اصلی تقسیم میشوندآدنوکارسینوم (Adenocarcinoma): که معمولاً در نواحی خارجی ریه ایجاد می‌شود و شایع‌ترین نوع NSCLC است.

سرطان سلول سنگفرشی (SCC): که تمایل دارد در نواحی مرکزی ریه و در مجاری هوایی بزرگ‌تر ایجاد شود و اغلب علائم زودهنگام ایجاد می‌کند و بیماران در مراحل اولیه مراجعه می کنند کارسینوم سلول بزرگ (Large Cell Carcinoma): که معمولاً به سرعت رشد می‌کند و علائم دیرهنگام دارد.

سرطان سلول سنگفرشی یا SCC ارتباط بسیار قوی با سیگار کشیدن دارد و سیگار کشیدن مهم‌ترین عامل خطر برای این نوع سرطان محسوب می‌شود. اکثر موارد این سرطان در افرادی دیده می‌شود که سابقه مصرف دخانیات دارند. مواد سرطان‌زای موجود در دود سیگار باعث ایجاد جهش‌های ژنتیکی خاص و تغییراتی در محیط میکروتومور می‌شوند که به رشد و پیشرفت این نوع سرطان کمک می‌کنند.

مطالعه‌ای که در مجله BMJ Open منتشر شده است، نشان می‌دهد که ارتباط سیگار کشیدن با سرطان سلول سنگفرشی بسیار قوی‌تر از آدنوکارسینوم است. این نشان‌دهنده ویژگی خاص بافت‌شناختی سرطان‌های ریه مرتبط با سیگار است.  این نوع سرطان بیشتر در مجاری هوایی بزرگ‌تر ایجاد می‌شود و یکی از دلایل شایع بروز سندروم پانکوست است که با درد شدید و علائم عصبی همراه است.

به طور کلی، این ارتباط قوی نشان‌دهنده اهمیت ترک سیگار به عنوان یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه در کاهش خطر ابتلا به SCC است.

 این نوع سرطان شباهت‌های زیادی با سایر سرطان‌های سلول سنگفرشی دارد، مثل سرطان‌هایی که در مری، سر و گردن، یا نواحی تناسلی دیده می‌شوند. این شباهت‌ها نشان‌دهنده تأثیرات مشابه عوامل محیطی سرطان‌زا است، مثل سیگار، الکل، و برخی ویروس‌ها مانند HPV. برای مثال، موادی که در دود سیگار وجود دارند، مستقیماً با DNA تعامل می‌کنند و منجر به جهش‌های ژنتیکی و رشد غیرطبیعی سلول‌ها می‌شوند.

اما از نظر مولکولی، LUSC یک سرطان بسیار پیچیده است. این سرطان با نرخ بالای جهش ژنتیکی و ناپایداری کروموزومی مشخص می‌شود. مسیرهای اصلی که در این نوع سرطان تغییر می‌کنند عبارت‌اند از:

مسیرهای مرتبط با تمایز سلول‌های سنگفرشی که در آن ژن‌هایی مثل NOTCH و SOX2 نقش دارند. این ژن‌ها تعیین می‌کنند که سلول به چه نوعی تبدیل شود.

مسیرهای مربوط به تنظیم چرخه سلولی، جایی که ژن‌هایی مثل TP53 که به عنوان نگهبان ژنوم شناخته می‌شود، دچار اختلال می‌شوند و اجازه می‌دهند سلول‌های سرطانی به تقسیم بی‌رویه ادامه دهند. مسیرهای سیگنال‌دهی سرطان‌زا مثل RAS و PI3K که به بقای سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند.

تغییرات در تنظیم‌کننده‌های اپی‌ژنتیک، که به جای تغییر DNA، عملکرد ژن‌ها را تنظیم می‌کنند. این تغییرات باعث می‌شوند سلول‌های سرطانی بتوانند از مکانیسم‌های طبیعی بدن فرار کنند.

در مجموع، این ویژگی‌ها به ما نشان می‌دهد که سرطان LUSC به دلیل تأثیرات محیطی و تغییرات ژنتیکی به‌وجود می‌آید و مسیرهای متعددی را در بدن درگیر می‌کند، که هرکدام می‌توانند هدف بالقوه‌ای برای درمان باشند.

اساس درمان این نوع سرطان در موارد قابل عمل جراحی،رزکشن جراحی است و پس از جراحی در صورت فاکتورهای خاطری مانند لنفنود مثبت درمان غیرجراحی ادجوانت برای بیمار انجام می‌شود.      

 در مواردی که بیمار غیرمتاستاتیک است ولی امکان عمل جراحی هم وجود ندارد بیمار تحت درمان کمورادیوتراپی (کموتراپی و پرتودرمانی همزمان قرار می‌گیرد و بعد از پایان درمان هم می‌توان از داروی دورولومب به مدت یکسال در این گروه از بیماران استفاده نمود. در موارد متاستاتیک از داروهای شیمی درمانی و ایمنوتراپی برای این بیماران استفاده می‌شود.  
    
رژیم های مختلفی برای درمان این‌ بیماران وجود دارد که در آن ها از داروی ایمنوتراپی به تنهایی و یا در ترکیب با داروهای شیمی درمانی  و یا ترکیب دو داروی ایمنوتراپی استفاده میشود.

نکته قابل توجه در ایمنوتراپی این بیماران این است که برخی داروهای ایمنوتراپی را می‌توان حتی بدون چک بیومارکرهایی همچون pDL1تجویز نمود.

 استفاده از تارگت تراپی ها در این دسته از بیماران به علت پایین بودن سطح بیان بیومارکرهایی همچون EGFR بر خلاف آدنوکارسیوماها محدود بوده و کمتر از پنج درصد این بیماران این مارکر را بیان می کنند و تنها دو داروی افانتینیب و نیکتومیمب در این خانواده توانستنده تاییدیه سازمان غذا و دارو آمریکا را دریافت نمایند.

در خصوص رادیوتراپی یا پرتودرمانی این بیماران در گروهی که رادیوتراپی به عنوان درمان قطعی استفاده می‌شود دوز میانگین شش هزار تا شش هزار و شصد گری به بیماران داده می‌شود که می‌توان این دوز را با روش 3D (سه بعدی)یا IMRT(رادیوتراپی با شدت متغیر) به بیماران داد که با توجه به امکان حفاظت بیشتر ارگان های حساسی همچون قلب در روش رادیوتراپی با شدت متغیر این روش ارجح بوده و در صورت دسترسی بیمار مورد استفاده قرار میگیرد.

نویسنده: دکتر پوریا عادلی متخصص رادیوانکولوژی