نکاتی در مورد تجویز و مصرف آنتی بیوتیک‌ها

به گزارش گروه غذا و دارو سرطان نیوز، پیش از دریافت مناسبترین دارو، ابتدا نیاز به برنامه ریزی مناسبترین درمان است، که خود نیاز به تشخیص صحیح دارد و تشخیص صحیح نیاز به دانش و مهارت پزشک دارد.

در جریان تجویز و مصرف منطقی دارو نخستین خطایی که اغلب اتفاق می افتد، مداخله در تشخیص، توسط افراد غیرمتخصص، اعم از خود بیمار یا اطرافیان است.

یکی از مهمترین دسته های بیماری ها، بیماری های عفونی است. عامل بیماری های عفونی می تواند باکتری، ویروس، پارازیت و دیگر موارد باشد. از این میان، تنها باکتری ها هستند که به آنتی بیوتیک ها پاسخ می دهند.

بسیاری از بیماری های عفونی، به ویژه بیماری های ویروسی، خود محدود شونده هستند، یعنی بدون هیچ درمانی خود به خود بر طرف می شوند و تنها نیاز به درمان علائم یا درمان های حمایتی برای کاهش طول مدت بیماری و یا کاهش علائمی مانند درد، آبریزش و سرفه دارند، اما نه نیاز به آنتی بیوتیک دارند و نه به آن پاسخ می دهند.

به عنوان نمونه، عفونت های باکتریایی تنها 3 تا 15 درصد از موارد عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی را تشکیل می دهند که تنها پزشک قادر به تشخیص آن است. بنابراین در بیش از 85 درصد افرادی که علائم عفونت دستگاه تنفسی فوقانی را دارند، نیازی به استفاده از آنتی بیوتیک ندارند، چون عامل بیماری آنها ویروسی است که به آنتی بیوتیک پاسخ نمی دهد و با مصرف آنتی بیوتیک ها، تنها احتمال بروز مقاومت میکروبی را در اجتماع بالا می برند و اجتماع را در مقابل عفونت های خطرناک که نیاز به آنتی بیوتیک دارند، خلع سلاح می کنند.

مقاومت میکروبی

میکروب ها توانائی شگرفی در تطابق خود با محیط و عواملی که حیات آنها را تهدید می کند، دارند و با سرعت می توانند، با ایجاد تغییر در خود، در مقابل این عوامل، از جمله آنتی بیوتیک، مقاوم شوند.

بیشتر بخوانید

• ایران بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آنتی‌بیوتیک در جهان!

از طرفی یک آنتی بیوتیک از زمانی که کشف می شود تا به بازار داروئی ارائه شود، سفری حدوداً 20 ساله را طی می کند؛ از مراحل ابتدایی آزمایشگاهی تا آزمایشات حیوانی و سپس کارآزمایی های بالینی در گروه کوچکی از داوطلبان و در نهایت گروه بزرگی از آنها.

از هر 10 هزار مولکولی که برای ساخت آنتی بیوتیک پیشنهاد می شود، تنها یک مولکول این مسیر را تا انتها با موفقیت طی می کند و به عنوان یک آنتی بیوتیک به بازار معرفی می شود. بنابراین حفظ کارایی آنتی بیوتیک ها، با تجویز و مصرف منطقی، لازم و صحیح آنها، بسیار اهمیت دارد.

هر بار که باکتری ها، با مصرف و تجویز غیر منطقی، به یکی از این آنتی بیوتیک ها مقاوم می شوند، جامعه در خطر گسترش یک یا چند بیماری باکتریایی قرار می گیرد.

به یاد داشته باشیم که با گسترش جوامع بشری، بشر هر روز بیش از پیش در معرض پاندمی های نظیر کرونا قرار می گیرد. ایجاد مقاومت میکروبی، احتمال بروز پاندمی میکروبی را افزایش می دهد که بشر به دست خویش، خود را در مقابل آن خلع سلاح کرده است.

علاوه بر بروز مقاومت میکروبی، از آنجا که هیچ دارویی بدون عوارض جانبی وجود ندارد، چنین شیوه استفاده از آنتی بیوتیک ها، نه تنها سودی برای فرد ندارد، بلکه احتمال بروز عوارض جانبی را نیز بالا می برد.

اشتباه دیگری که برخی در مصرف آنتی بیوتیک دارند، آن است که دوره آنتی بیوتیک خود را تکمیل نمی کنند.

مدت و دوره استفاده از برخی از داروها، بستگی به علائم بیماری دارد، اما در مورد آنتی بیوتیک ها چنین نیست. اگر بیمار به آنتی بیوتیکی پاسخ مناسب داد، باید دوره درمان با آن آنتی بیوتیک کامل شود، حتی اگر تمام علائم بیمار بر طرف شود؛ در غیر این صورت احتمال مقاومت میکروبی افزایش می یابد.

همچنین در نظر داشته باشید که زمان مصرف داروهای آنتی‎بیوتیک بایستی سر ساعت و دقیق باشد؛ چون میزان غلظت آنها در خون همواره باید در یک سطح حداقل باشد تا بتوان باکتری مورد نظر را از بین برد.

اگر فاصله میان دوزهای مصرفی بیش از حد باشد، غلظت خونی آنتی بیوتیک برای مدتی، از حد قابل قبول لازم پایین تر می آید و این زمان، فرصت مناسبی برای باکتری ایجاد می کند که همانگونه که گفته شد، ساختار خود را تغییر داده و نسبت به آنتی بیوتیک مقاوم شود.