سالمندان، گنجینه‌هایی با تجربه که توجه می‌خواهند

به گزارش خبرنگار سرطان نیوز، روز جهانی سالمندان هر سال در اول اکتبر مصادف با ۹ مهر ماه گرامی داشته می‌شود.

در ۱۴ دسامبر ۱۹۹۰، مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز ۱ اکتبر را به عنوان روز جهانی سالمندان در قطعنامه شماره ۴۵/۱۰۶ ثبت کرد.

سالمندی در جهان به مقطع بالای ۶۰ سال اشاره دارد و بنابراین بخش پایانی چرخه حیات انسان است.

افراد سالمند توانایی تجدید قوای محدودی دارند و بیش از دیگر بزرگسالان در معرض بیماری، سندروم‌ها و کسالت هستند.

سالمندی، از انواع تا علل

شرفی مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی گفت: بر اساس تقسیم‌بندی جامعه شناسان، سن سالمندی به سه گروه سنی سالمند جوان ۶۰ تا ۷۴ سال، سالمند میانسال ۷۵ تا ۹۰ سال و سالمند پیر ۹۰ به بالا تقسیم بندی می‌گردد.

او در خصوص نیاز‌های این گروه از جامعه افزود: محلی برای زندگی و آرامش، توجه به نیاز‌های جسمی سالمند، وضعیت بیماری سالمند، پوشیدن لباس، تفریحات و سرگرمی، داشتن تغذیه مناسب، نیاز به ارتباط با دیگران، روابط اجتماعی و قرارگیری در دایره‌ای از افراد آشنا و حامی همچون خانواده، همسایگان و دوستان، احساس امنیت و داشتن پرستار از جمله نیاز‌های سالمندان است.

شرفی اختلال در کنش دستگاه ایمنی، مکانیسم پیر شدن سلولی، اختلال در دستگاه غدد مترشحه داخلی و عوامل توارثی را از جمله علل سالمندی برشمرد.

مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی ادامه داد: در خصوص علل سالمندی ۲ نظریه دیگر نیز وجود دارد، نظریه فرسودگی و نظریه مواد زاید.

او عنوان کرد: اکثر دانشمندان معتقدند که پیر شدن با نوع محیطی که ما در آن زندگی می‌کنیم (مثلاً هوای آلوده یا تمیز) و همچنین به طرز زندگی ما (مثلاً کمیت و کیفیت غذاها، ورزش کردن و ...) بستگی دارد.

شرفی اظهار کرد: ورزش منظم، تغذیه مناسب و بهبود شناخت راه‌هایی هستند که می‌توان با آن‌ها سالمندی را به تأخیر انداخت.

از مشکلات سالمندان چه می‌دانید؟

مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی گفت: همانطور که بدن افراد دچار تغییرات می‌شود مشکلات زیادی را هم برای سالمندان رقم خواهد زد و سالمندان برای زندگی سالم می‌بایست تلاش خود را برای سازگاری بیشتر محیط دو چندان کنند.

او در ادامه به بعضی از مشکلات سالخوردگان برای راهنمایی بیشتر افرادی که با سالمندان زندگی می‌کنند اشاره کرد:

• مشکلات روحی
• مشکلات حرکتی: درد مفاصل اجازه تحرک را به آن‌ها نمی‌دهد
• کاهش نیرو و قدرت بدنی
• کاهش ساعت خواب و بی خوابی
• فراموشی: تغییرات فیزیولوژیکی مغز در حافظه کوتاه مدت اختلال ایجاد می‌کند
• تنهایی: احساس تنهایی بعد از مرگ همسرشان، ازدواج فرزندانشان و عدم توانایی در داشتن تحرک و خارج شدن از خانه و در نتیجه عدم ارتباط با دیگران
• بازنشتگی: به دلیل زیاد شدن اوقات فراغت و بدون برنامه بودن متاسفانه احساس کم ارزش بودن تقویت می‌شود
• کمبود درآمد: به علت نداشتن شغل تمام وقت و از کار افتادگی
• عدم توانایی تولید مثل به ویژه در زنان
• کاهش سطح انگیزش
• تغییر محل سکونت: پس از فوت همسر، فرزندان خیال می‌کنند بهتر است والدشان در خانه‌ای کوچکتر یا نزدیک به آن‌ها یا حتی در خانه فرزندان زندگی کند که مراقبت از او برایشان ساده‌تر شود، دور شدن از خانه‌ای که یک عمر زندگی کرده اند و خاطرات فراوان دارند برای سالمندان ناخوشایند است
• استقلال فرزندان: استقلال خواهی فرزندان باعث می‌شود والدین سالخورده تنها مانده و احساس کنند دیگر مسئولیتی ندارند و مفید نیستند
• نگرش منفی نسبت به سالمندی: بعضی از سالمندان از این دوران برای انجام کار‌های ناتمام استفاده می‌کنند و به استقبالش می‌روند، اما عده‌ای دیگر به دلیل داشتن نگرش منفی این دوران را پایان راه خود می‌بینند بخصوص اگر شاهد مرگ اطرافیان و عزیزانشان بوده باشند.

چگونه یک سالمند زندگی بهتری داشته باشد؟

شرفی در خصوص راهکار‌های داشتن زندگی بهتر در دوره سالمندی تصریح کرد:

• دلهره و نگرانی سالمندان را کاهش دهید، اضطراب و نگرانی مادر تمام بیماری هاست، صحبت کردن راجع به مسائل نگران کننده با درمانگر یا دوستان به کاهش آن کمک می‌کند.
• قدم زدن، ورزش، بازی‌های سرگرم کننده مناسب سن به کاهش اضطراب و ایجاد آرامش سالمندان کمک می‌کند.
• روابط اجتماعی را حفظ کنید، مطالعات نشان می‌دهد علائم آلزایمر در کسانی که با خانواده، دوستان و همسن و سالان خود ارتباط بیشتری دارند نسبت به افراد گوشه گیر و کم ارتباط دیرتر ظاهر خواهد شد
• به مسائل مثبت نگاه کنید، هنگامی که با دید مثبت به مسائل و مشکلات نگاه کنید امکان پیدا کردن راهکار مناسب دو چندان خواهد شد و همچنین لازم است برای حفظ سلامتی با افراد مثبتی که شما را خوشحال می‌کنند معاشرت کنید.
• روابط معنوی را تقویت کنید، ارتباطات روحانی و معنوی به شما احساس آرامش خواهد داد، تقویت عقاید مذهبی به کاهش افسردگی و اضطراب در دوران سالمندی کمک خواهد کرد و عامل دفاعی در برابر مشکلات و بیماری‌های روانی از جمله آلزایمر خواهد بود.
• فعالیت بدنی را ادامه دهید، فعالیت‌های جسمانی باعث تقویت قعالیت روانی می‌شود به همین دلیل در تمام زندگی از اهمیت ویژه برخوردار می‌شود. تناسب اندام، انعطاف پذیری بیشتر، سرحال بودن، بهبود وضعیت تعادل و … از فواید ورزش کردن است و چنانچه ورزش را از جوانی شروع کنید و به آن پایبند باشید دوران پیری سالم تری را سپری خواهید کرد.

بیشتر بخوانید

• آموزش تاب‌آوری برای سلامت روان سالمندان
• بیماری‌های گوارشی بر سلامت روان سالمندان تأثیر می‌گذارد
• برنامه ریزی برای پیشگیری از بیماری‌های شایع سالمندان که منجر به معلولیت می‌شود

ورزش و سالمندی

مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی در خصوص نقش ورزش در این دوره گفت: با بیشتر شدن امید به زندگی و روند به رو به رشد جمعیت سالمندان ورزش نقش پررنگ تری به خود می‌گیرد.

او افزود: تشویق به ورزش و تحرک سالمندان در حفظ تندرستی و کاهش منفی بافی تاثیر بسزایی دارد.

شرفی بیان کرد: شرکت در تمرینات ورزشی سطح کلسترول و تری گلیسیرید را کنترل می‌کند، انعطاف پذیری عضلات را بهبود می‌بخشد و می‌تواند سرعت روند نزولی قدرت و استقامت عضلانی و استقامت قلبی تنفسی را کاهش دهد.

مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی ورزش‌های توصیه شده برای سالمندان را به شرح زیر برشمرد:

• یوگا: امروزه تاثیرات مثبت یوگا برای تمام افراد ثابت شده است. این ورزش موجب تقویت جسم و روان می‌شود. سالمندان هم می‌توانند با تکیه بر این ورزش سودمند نگرانی‌ها و اضطرابشان را کنترل کرده و کیفیت زندگی خود را بالا ببرند. اثرات یوگا در زندگی سالمندان را مطالعه کنید.
• پیاده روی: ۲۰ دقیقه راه رفتن با سرعت متوسط دو بار در روز بهترین و آسان‌ترین ورزش است که باعث سرعت بخشی به جریان خون و بهبود کارکرد سلول‌های مغزی می‌شود.
• شنا: شنا در آب گرم مفرح و لذت بخش بوده درد مفاصل را کاهش داده، گردش خون را بهتر می‌کند.
• دوچرخه سواری: ورزش مفیدی برای تمام بدن است، اما آن دسته از سالمندانی که مشکل زانو دارند بهتر است از ورزش دیگری جایگزین کنند یا از دوچرخه ثابت استفاده کنند و زین آن را طوری تنظیم کنند که زانوشان کمتر خم شود.
• گلف: ورزش آرامش بخشی است و بسیار مناسب سالمندان.
• باغبانی: جریان خون را بهبود می‌بخشد و روحیه سالمندان را بالا می‌برد.
• ورزش‌های تنفسی: با این ورزش ظرفیت تنفسی افزایش یافته و اکسیژن بیشتری وارد ریه می‌شود. به دنبال آن جذب هموگلوبین خون به سلول‌ها بیشتر شده و در نتیجه سلول‌ها بهتر اکسیژن رسانی خواهند شد.
• ورزش بدن سازی: یک سری از حرکات بدن سازی در حفظ قدرت و استقامت بدنی مفید است. البته باید توجه داشته باشید منظور از بدن سازی کار با وزنه‌های سنگین نیست

شرفی یکی از مسائل مهم سالمندان را وضعیت تغذیه آن‌ها دانست و گفت: با افزایش سن، به دنبال کاهش تحرک، تمایل به خوردن غذا کمتر می‌شود به همین دلیل انتخاب درست غذا و دریافت مواد مغذی ضروری اهمیت پیدا می‌کند.

او افزود: در این سنین نیاز به انرژی کاهش می‌یابد، کاهش توده عضلانی و ذخیره پروتئین بدن سالمندان باعث می‌شود نیازشان به پروتئین بیشتر شود، علائم کمبود آب ممکن است به شکل خشکی دهان، گود افتادن چشم ها، یبوست، کاهش حجم ادرار، تب و تهوع ظاهر شود.

شرفی ادامه داد: همچنین کمبود ویتامین D برای آن‌هایی که دور از نور آفتاب هستند به وجود می‌آید گرچه ویتامین‌های محلول در آب کمبودی مشاهده نمی‌شود.

برای پیشگیری از آلزایمر در سالمندی چه باید کرد؟

شرفی رعایت موارد زیر را برای پیشگیری از آلزایمر توصیه کرد:

• رژیم غذایی سالم
• گوش‌دادن به رادیو
• خواندن روزنامه و حل جدول برای جلوگیری از آلزایمر
• چینش پازل یا حل بازی سودوکو
• یادگیری یک زبان جدید
• طبیعت‌گردی و بازدید از موزه‌ها
• افزایش مشارکت اجتماعی
• ترک سیگار و مصرف الکل

از احترام به سالمند تا خانه سالمندان

مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی عنوان کرد: در خراسان جنوبی طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ تعداد ۷۵ هزار و ۲۵ نفر بالای ۶۰ سال وجود دارد که ۱۰ درصد جمعیت استان را شامل می‌شود.

او احترام به سالمند، همراهی ایشان به هنگام صحبت کردن و برقراری ارتباط، داشتن صبر در مقابل سوالات آنها، نشان دادن مهربانی در هنگام برخود با آنها، واکنش‌های مناسب به رفتار‌های بد سالمند را به خانواده‌های این گروه توصیه کرد.

شرفی در خصوص خانه‌های حمایتی سالمندان نیز گفت: خانه‌هایی هستند که سالمندان بی سرپرست و یا فاقد سرپرست موثر، ولی از لحاظ جسمانی قادر به انجام فعالیت‌های روزمره زندگی می‌باشند در آن نگهداری می‌شوند.

او افزود: ۲ خانه حمایتی سالمندان در استان داریم یک خانه سالمندان در شهرستان سرایان (فرهیختگان) و دیگری در شهرستان بشرویه (مهرورزان) که جمعا ۷ نفر در این خانه‌ها مقیم می‌باشند.

بنابراین ...

سازمان بهداشت جهانی، ۶۰ سال و بالاتر را سالمند تعریف و سه گروه سالمندِ جوان، سالمندِ میانسال و سالمندِ پیر را به عنوان زیر گروه آن معرفی کرده است، اما به نظر می‌آید سالمندی بیش از آ نکه با سن تعریف شود، با چگونگی وضعیتِ توانمندی، استقلال، فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شناخته می‌شود.

سالمند در فرهنگ عامه کسی است که از جنبه‌های مختلف ناتوان شده است و نیاز به مراقبت و همراهی بیشتر دارد.

عموما با افزایش سنِ افراد، توان فیزیکی، ظرفیت ذهنی و ارتباطات اجتماعی کاهش می‌یابد. فرد استقلال خود را از دست می‌دهد، دیگر مولد نیست و همه این عوامل فرد را غیر مفید و وابسته می‌کند که این خود حقیقتی دردناک است و بر روی افراد تاثیر روانی نامناسب دارد و دور باطلی را ایجاد می‌کند.

تنها راه حل، شناسایی به موقع و پیگیری مستمر در جهتِ تغییر روش و سبک زندگی و گذراندن سالمندی موفق، فعال، کارآمد و دارای منزلت است.