سکته مغزی چگونه به دومین قاتل ایرانیان تبدیل شد؟

به گزارش سرطان نیوز، امروزه کمتر کسی روی زمین از آبله، تب دنگی و طاعون سیاه می‌میرد. در عوض، بیماری‌های لوکس امروزی ناشی از مدل زندگی باعث می‌شوند بدن ما آرام‌آرام و در طول ۵۰ تا ۷۰ سال به آرامی از کار بیفتد؛ بیماری‌هایی مانند ناراحتی قلبی، سکته مغزی، سرطان، دیابت و... به بیان دیگر مشکلاتی که می‌توانند ناشی از فشار‌های عصبی باشند یا به خاطر آن تشدید شوند.

فشار‌های عصبی و استرس برای حیوانات یک معنای به‌خصوص دارد. استرس برای حیوانات زمانی اتفاق می‌افتد که به‌طور مثال شیری به گورخری حمله کند و گورخر در حالی که زخمی شده، همچنان نیاز دارد برای حفظ جان خود فرار کند. یا استرس می‌تواند به شیر به شدت گرسنه وارد شود، چون اگر نتواند گورخر را برای غذا شکار کند، از گرسنگی تلف خواهد شد. این‌ها یعنی بحران‌های فیزیکی کوتاه‌مدت که فشار عصبی زیادی به دنبال دارند.

بدن حیوان سازوکار پاسخ استرس به‌خصوص دارد، یعنی ترشح مجموعه‌ای از هورمون‌ها برای حفظ جانش. پس حیوان انرژی خود را روی عضلات مورد نیاز متمرکز می‌کند، فشار خون و ضربان قلبش برای تولید انرژی افزایش می‌یابد و تمام پروژه‌های بلندمدت مثل رشد، نوسازی بافت‌های بدن، و تولیدمثل از کار می‌افتند، چون معلوم نیست اصلاً آینده‌ای در کار باشد.

اما سازوکار پاسخِ استرس ما انسان‌ها تنها به دلیل وجود یک شیر درنده فعال نمی‌شود، بلکه به خاطر مسائل روانی و فشار‌های اجتماعی به کار می‌افتد. ما دقیقاً همان سازوکار پاسخِ استرس مشابه گورخر را در حین رانندگی و گیرکردن در ترافیک فعال می‌کنیم. اگر بخواهید مانند یک پستاندار معمولی باشید، وقتی در حال دویدن برای حفظ جان خود نیستید، بهتر است که بتوانید سازوکار پاسخ استرس خود را خاموش کنید. اما وقتی نخستین باهوش در دنیای مدرن باشید، این یعنی سازوکار استرس برای دفعات زیاد و به مدت طولانی روشن خواهد بود و بر سلامتی‌تان اثر خواهد گذاشت. مشاهده شده که عملکرد مغز وقتی تحت فشار و استرس باشد تغییر کرده و پردازش اطلاعات بسیار سریع می‌شود. به این صورت افراد به اطلاعات منفی اطرافشان بسیار حساس‌تر می‌شوند. مثلاً وقتی روی افرادی که از احتمال ابتلا به سرطان نگران بودند، آزمایش انجام شد، نتیجه این بود که میزان پذیرش اطلاعات منفی افزایش یافته و به اندازه اطلاعات مثبت می‌رسید و سوگیری ناپدید می‌شد.

بیشتر بخوانید

حذف سقف کارانه پزشکان در مناطق محروم و کاهش لیست انتظار بیماران

همچنین آزمونی که روی آتش‌نشانان انجام شد نشان داد میزان پذیرش اطلاعات منفی از سوی آن‌ها در روز‌های کاری پراسترس بسیار بیشتر از روز‌های عادی بود. از این جهت می‌توان فهمید که چرا وقتی وقایع عمومی استرس‌زا مثل بحران اقتصادی، حمله تروریستی، یا بلایای طبیعی باعث افزایش استرس مردم می‌شوند، میزان حساسیت آن‌ها به اخبار منفی خصوصاً از رسانه‌ها افزایش می‌یابد. در ایران آمار سکته‌های مغزی ۱۰ سال جوان‌تر از میانگین جهانی است و به جای اینکه افراد در سنین ۷۵ تا ۸۰سالگی دچار سکته مغزی شوند، این اتفاق ۱۰ سال زودتر می‌افتد.

سکته مغزی یکی از عوامل مهم از دست رفتن سال‌های عمر به علت وابستگی و ناتوانی کارکردی و وضعیت اجتماعی-اقتصادی پایین بوده که با افزایش عوارض و مرگ‌ومیر ناشی از سکته مغزی همراه است. نتایج یک پژوهش در ایران نشان داده که برخی عوامل جمعیت‌شناختی مانند سن بالا، جنس مرد، نداشتن خانه شخصی و شاخص اجتماعی-اقتصادی پایین خطر مرگ بعد از سکته مغزی را افزایش می‌دهند.

همچنین نتایج یک تحقیق علمی که از سوی وزارت بهداشت فرانسه منتشر شده از ارتباط میان تعدد و شدت حملات مغزی و طبقه اقتصادی بیمار خبر می‌دهد. طبق این پژوهش رابطه مستقیمی بین میزان فقر و میزان رنج در سکته‌های مغزی مشاهده شده است.

بر اساس این پژوهش شدت و تعداد سکته‌های مغزی در میان گروه سنی ۴۵ تا ۶۴ سال نسبت به دیگران دو برابر است. احتمالی که با بالا رفتن بیشتر سن پایین می‌آید به‌طوری که احتمال سکته مغزی یک انسان ۸۵ساله به همان میزان یک فرد ۴۴ساله است. در این میان فقرا بیشتر در معرض تبعات ناشی از یک سکته مغزی قرار دارند. رابطه مستقیمی میان میزان فقر و میزان رنج در سکته‌های مغزی مشاهده شده است. احتمال فلج شدن بالای ۲۴ ساعت که معمولاً همراه همی پلژی (فلج کامل عضو) است در بین این قشر ۲۲ درصد بیشتر است. این میزان در مورد اختلالات زبانی ناشی از سکته مغزی فقرا ۱۱ درصد بیشتر است.