از مُسکن‌های موقت تا راهکار‌های گره گشا در توزیع عادلانه پزشک در همه مناطق کشور

دکتر پوریا عادلی استراتژیست حوزه سلامت و دبیر انجمن صنفی پزشکان استان اصفهان در گفتگو با خبرنگار سرطان نیوز در خصوص چالش کمبود پزشک در مناطق محروم و راهکار رفع این مشکل، بیان کرد: کمبود پزشک در برخی از مناطق کشور یکی از موضوعاتی است که مورد توجه سیاست‌گذاران در سال‌های اخیر قرار گرفته و در سال‌های قبل نیز به آن پرداخته شده است.

وی افزود:، ولی متاسفانه تا به امروز هیچ گونه راهکار طولانی مدت و دوراندیشانه‌ای که بتواند اوضاع را بهتر کند برای آن اندیشیده نشده، حتی برخی از شرایطی که ایجاد کردند باعث شده که این کمبود پزشک ما در مناطق محروم در آینده نزدیک محتمل‌تر ببینیم.

این استراتژیست حوزه سلامت با اشاره به این که شرایط اقتصادی پزشکان و مراکز درمانی بسیار خطرناک ارزیابی می‌شود، گفت: این باعث شده که دیگر پزشکان جوان میلی به شرکت در آزمون رزیدنتی نداشته باشند. متاسفانه انگیزه ماندن در کشور برای پزشکان کاهش یافته.

دکتر عادلی ادامه داد: در این شرایط متاسفانه شاهد این هستیم که دانشجویان پزشکی به جای امتحانات داخل کشور خودشان را برای امتحانات خارج از کشور آماده می‌کنند.

دبیر انجمن صنفی پزشکان استان اصفهان با بیان اینکه ظرفیت اکثریت رشته‌های رزیدنتی به علت کشیک‌های طاقت‌فرسا، درآمد پایین رزیدنتی و متصور نبودن یک درآمد برای زندگی مناسب در آینده خالی مانده است، اظهار کرد: سال‌ها شاهد این بودیم که درآمد رزیدنتی بسیار پایین بوده از طرفی حجم کشیک‌ها بسیار بالا بود، اما افراد به امید آینده نگری که داشتند، سال‌های جوانی خود را وقف می‌کردند به این امید که از شرایط کاری مناسب و مطمئنی در آینده برخوردار باشند.

وی می‌گوید: شاید بتوان گفت پزشکان از ابتدا به این سخت کوشی برای ورود به رشته خود عادت کرده بودند و این که حال را فدای آینده کنند به نوعی فرهنگ، این رشته قلمداد می‌شود.

دکتر عادلی معتقد است: به هرحال باتوجه به شرایط پیش آمده و پیش بینی این که شرایط در آینده برای جامعه پزشکی بهتر نخواهد شد باعث شده تا افراد به رشته‌های تخصصی وارد نشوند و اکثریت ظرفیت‌های رشته‌های تخصصی خالی مانده و یا با تعداد بسیار کم پذیرش می‌کنند.

استراتژیست حوزه سلامت با بیان اینکه کاهش تعداد رزیدنت‌ها باعث شده تا وزارت بهداشت با پوشش مناطق محروم در سال‌های آینده با مشکلات بیشتری مواجه شود، عنوان کرد: در این شرایط نیرویی فارغ التحصیل نمی‌شود تا بتوان با آن‌ها مناطق محروم را پوشش داد.

دکتر عادلی گفت: وقتی ما صحبت از عدم توزیع عادلانه پزشک در مناطق مختلف و عدم دسترسی به پزشکان می‌کنیم؛ دو جنبه را باید در نظر بگیریم نخستین که در این زمینه دچار افراط و تفریط نشویم. به این معنا که صرفاً برای ایجاد رضایت عمومی پزشکی را به جایی نفرستیم که زیرساخت‌های پزشکی در آن منطقه وجود ندارد.

وی می‌گوید: در این شرایط ما نیروی تخصصی خود که سال‌ها برای آموزش وقت و هزینه صرف کرده ایم را از دست خواهیم داد و در اصل پزشک باید به منطقه و مکانی برود که در آنجا زیرساخت‌های تشخیصی و درمانی وجود داشته باشد.

این استراتژیست حوزه سلامت اظهار کرد: بحث دوم ما این است که باید میزان جمعیتی که در آن منطقه وجود دارد و خدمات می‌گیرد را با معیار‌های درست علمی بسنجیم و ببینیم حضور یک پزشک و تجهیزات درمانی در یک منطقه می‌تواند نتیجه بخش باشد یا صرفاً ما را متحمل هزینه می‌کند.

دکتر عادلی با بیان اینکه در اقتصاد سلامت باید میزان دقیق بودجه و الویت‌های خود را مشخص کنیم چرا که خواسته‌های بشر نامحدود و منابع محدود هستند، گفت: در این شرایط بایستی مدیریت منابع را به صورت صحیح انجام دهیم. موضوع با اهمیت دیگر تله‌هایی است که در حوزه سیاستگذاری در خصوص توزیع عادلانه خدمت پزشکان در همه مناطق با آن رو به رو هستیم.

وی در خصوص این تله‌ها بیان کرد: یکی از تله‌هایی که در این مسیر وجود دارد این است که تصمیم بگیریم ظرفیت پذیرش پزشکان را در آزمون سراسری افزایش دهیم. به راستی آموزش پزشکی معیار‌ها و شرایط خاص خود را می‌طلبد و ما نمی‌توانیم با تعداد مراکز، استادان و بیمار مشخص و محدودی که در اختیار داریم، پزشکان با کیفیت را آموزش دهیم.

به گفته دبیر انجمن صنفی پزشکان استان اصفهان، اینکه از افزایش بی رویه ظرفیت پزشکی صحبت کنیم و زیرساخت‌های موجود را در نظر نگیریم بسیار نگران کننده است. این امر باعث می‌شود وزارت بهداشت صرفاً با فارغ التحصیلان اسمی مواجه شود. این بسیار خطرناک است چرا که علاوه بر صدمه به سلامت مردم جامعه انگیزه آموزش پزشکی را در کشور از بین می‌برد و آن دسته از افرادی که مستعد هستند و وارد این رشته می‌شوند نمی‌توانند آموزش‌های لازم را دریافت کنند.

دکتر عادلی می‌گوید: تله دومی که در این راه وجود دارد این است که سهمیه‌ای از پزشکان را برای مناطق محروم در نظر بگیریم و از افراد بومی آن مناطق استفاده کنیم تا فرد انگیزه بیشتری برای ماندگاری در این مناطق داشته باشد. در پاسخ به این نظریه می‌توان گفت ممکن است فرد بومی تا مدتی در منطقه خود سکونت داشته باشد، اما شاهد این هستیم که افراد بومی به علت مسائل خانوادگی و عدم دسترسی به تجهیزات و امکانات رفاهی پس از مدتی منطقه را ترک و اقدام به مهاجرت می‌کنند.

وی گفت: تله سوم این است که اخذ تعهد‌های بلند مدتی را با عنوان سهمیه مناطق محروم و بومی در دستور کار قرار دهیم. این راهی است که می‌تواند موفقیت آمیز باشد، اما به شرطی که ما در کشوری زندگی می‌کردیم که قوانین تغییر نمی‌کرد و اجرایی می‌شد.

این استراتژیست حوزه سلامت با اشاره به اینکه ما در کشور بسیار شاهد این هستیم که قوانین دور زده می‌شوند و از طرفی دولت‌ها عوض شده و سیاستگذاری‌ها تغییر می‌کند، افزود: در این شرایط وقتی نیرویی را با اجبار در منطقه نگه دارید این نیرو موثر و کارآمد نخواهد بود. چرا که وقتی انسان حق انتخاب نداشته باشد و به احبار موضوعی را پذیرفته باشد در شرایط، روحیه و عملکرد حرفه‌ای اش تاثیر می‌گذارد. نیرویی که به اجبار در منطقه محروم بمانند نه تعاملی با بیمار پیدا می‌کند ونه در صدد افزایش دانش، رتبه و درجه علمی خود بر می‌آید.

دکتر عادلی بهترین راهکار رفع این چالش را رفع محرومیت زدایی به صورت متقارن عنوان کرد و گفت: ما نمی‌توانیم منطقه‌ای را که از نظر سایر زیرساخت‌ها محروم است در صدد رفع محرومیت پزشکی آن برآییم.

وی معتقد است: محرومیت زدایی یک وجه ندارد و چندین وجه دارد. در واقع یک پروسه کامل و پیچیده است که باید شاخص‌های آن به طور کامل رشد کند. به طور قطع اگر محرومیت زدایی به صورت متقارن انجام شود پزشکان هم به آن متعهد خواهند بود.

دبیر انجمن صنفی پزشکان استان اصفهان می‌گوید: رفع محرومیت در یک منطقه باید علاوه بر محرومیت زدایی در زمینه پزشکی با محرومیت زدایی در زمینه آب، برق، گاز، تلفن، رفت و آمد، تجهیزات پزشکی و ... همراه باشد.

دکتر عادلی اضافه کرد: نکته دوم این است که باید از نظر مالی و پرداختی آن منطقه را به گونه‌ای ارزیابی کنیم تا حداقل برای پزشکان جوان انگیزه فعالیت به وجود آید و پزشک جوان دستمزد و تعرفه بالاتر از مناطق دیگر را در منطقه محروم دریافت کند.

وی ادامه داد: فراموش نکنیم که ما اگر به محرومیت زدایی همه مناطق محروم نگاه نکنیم نمی‌توانیم محرومیت زدایی پزشکی پایدار را در یک منطقه ایجاد کنیم.

این استراتژیست حوزه سلامت با بیان اینکه از طرفی مشوق‌هایی مثل معافیت‌های مالیاتی نیز می‌تواند گره گشا باشد، اظهار کرد: یک اصل مهم دیگر این است که زیرساخت‌های درمانی برای پزشکان فراهم شود به طور مثال یک پزشک رادیوانکولوژی وقتی به یک منطقه محروم فرستاده می‌شود باید در آن منطقه زیرساخت‌های کافی برای درمان این بیماری نیز وجود داشته باشد.

بیشتر بخوانید:

گسترش خدمات در مناطق کم‌برخورد با طرح «عدالت و تعالی نظام سلامت»

تحمیل تعرفه‌های ناعادلانه به جامعه پزشکی

دکتر عادلی افزود: همچنین شرایط اسکان پزشک و خانواده او در منطقه محروم به خوبی باید دیده و برای آن فکری اندیشیده شود.

وی معتقد است: این مجموعه از مسائل را باید در بحث محرومیت زدایی از مناطق محروم در خصوص حوزه پزشکی در نظر گرفت. باید بتوانیم سیاست‌های طولانی مدت و پایداری را در این زمینه در نظر بگیریم.

دبیر انجمن صنفی پزشکان استان اصفهان گفت: یکی از مسائل مهم برای اجرای عدالت درمانی و دسترسی یکسان و کافی همه اقشار به خدمات درمانی، اجرای طرح پزشک خانواده و سیستم ارجاع است که بسیار مهم و اساسی است.

دکتر عادلی در پایان اضافه کرد: به عقیده ما در کشور نیازی به فرستادن پزشکان فوق تخصص به تمام مناطق محروم با در نظر گرفتن شرایط موجود نداریم و مستقر شدن پزشکان عمومی همچنین سیستم‌های غربالگری و ارجاع به موقع می‌تواند بسیار کارگشاتر باشد.