نظام سلامت مورد توجه همه سیاستمداران و احزاب سیاسی است

به گزارش سرطان نیوز، دکتر پوریا عادلی استراتژیست حوزه سلامت در یادداشتی در خصوص اهمیت و جایگاه «نظام سلامت» نوشت: 

نظام سلامت و مباحث مربوط به سلامت از حوزه‌های مهم مربوط به زندگی فردی و اجتماعی افراد است که به شدت در تمامی نظام‌های سیاسی دنیا مورد توجه سیاستمداران و احزاب سیاسی قرار دارد و اتاق‌های فکر گروه‌ها و دستجات سیاسی مختلف در بزنگاه‌های انتخاباتی سعی می‌کنند از وعده‌های انتخاباتی کاندیدا‌های خود در این حوزه به عنوان مزیت رقابتی در مقابل سایر کاندیدا‌ها استفاده نمایند.

این موضوع منجر به آن شده که دربیشتر مواقع پوپولیسم در این حوزه جایگزین نظرات کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه سلامت گردد و به جای آنکه شاهد یک رویه کارشناسانه و منطبق با داشته‌ها و توانایی‌های ملی باشیم دراکثریت کشور‌های جهان شاهد تصمیمات تکانشی، کوتاه مدت و بدون امکان تداوم آن به قصد جلب رضایت مقطعی رای دهندگان هستیم.

نگاهی به ساختار نظام سلامت در دنیا نشان می‌دهد که دو الگو برای نظام سلامت در دنیا وجود دارد یک الگو نظام سلامت مبتنی بر طب ملی و ارائه خدمات دولتی و دیگری الگو ارائه خدمات در بخش خصوصی است که هر دو این الگو‌ها مانند هر الگوی ساخت دست بشر با مشکلات، موانع و محدودیت‌هایی همراه است.

هر کشوری باید با توجه به منابع مالی، زیرساخت ها‌ی درمانی و فرهنگ اجتماعی خود نسبت به انتخاب یک یا ترکیبی ازاین دو ساختار اقدام نماید. اینکه ساختار مناسب برای ایران چیست، در قدم اول نیازمند نگاه به وضعیت موجود و زیرساخت‌های کشور است در این تاریخ یعنی سال ۱۴۰۱ ما شاهد آن هستیم که اکثریت خدمات سرپایی کشور در بخش خصوصی ارائه می‌گردد بخش خصوصی‌ای توانمند به لحاظ سطح علمی و چابک در ارائه خدمات که در بحران کرونا به خوبی قابلیت و توانمندی خود را نشان دادند.

در بخش خدمات بستری هنوز قسمت عمده بار درمانی کشور بر عهده بخش، دولتی است و کشور نیازمند ورود سرمایه گذاران بخش خصوصی بالاخص پزشکان و تعاونی‌های پزشکی به صورت پر رنگ‌تر در این عرصه و تسهیل بیشتر سیاستگذاری‌ها در این حوزه است که صد البته نظارت دقیق دولت در این حوزه را می‌طلبد تا مانع نگاه تجاری به مقوله درمان و سلامت به عنوان یک خدمت با ابعاد مختلف انسانی، امنیتی و استراتژیک گردد.

بدون شک با توجه به توانایی‌های بالای علمی جامعه پزشکی ایران و امکان بهره برداری اقتصادی و سیاسی از این توانایی‌ها در سه زمینه، اشتغال زایی، ورود ارز به کشور و تعاملات بین المللی سازنده به عنوان سه نیاز اصلی کشور الگو ارائه خدمات به صورت صرفا دولتی الگوی مناسبی برای کشور ما نبوده مضاف بر اینکه بافت متنوع فرهنگی و جغرافیایی کشور و منابع مالی موجود اجرای چنین الگویی را غیر ممکن و ناکارآمد می‌سازد؛ و ترکیبی از ارائه خدمات به شکل ملی و خصوصی را تبدیل به مناسبترین الگو برای کشور می‌نماید.

جدای از سیستم ارائه خدمت پارامتر دیگری که در الگوی نظام سلامت در تمام کشور‌ها تعریف می‌شود الگوی پرداخت بهای خدمت است که گاهی حتی توسط برخی سیاستگذاران با الگوی ارائه خدمت اشتباه شده و در سیاستگذاری‌ها سعی می‌شود استراتژی، واحدی برای این دو موضوع اتخاذ شود.

پارامتر تعیین کننده برای اجرای عدالت اجتماعی و حرکت به سمت دسترسی مناسب تمام سطوح اجتماعی به خدمات متناسب درمانی الگوی پرداخت بهای خدمات درمانی است نه الگوی ارائه خدمت.

 در بحث پرداخت بهای خدمات دو الگو در سطح جهان وجود دارد یک الگو پرداخت به شکل پیش، پرداخت و الگوی دیگر پرداخت به هنگام بیماری است، در الگو پرداخت بها به هنگام بیماری هر فردی که بیمار می‌شود موظف است هزینه درمان خود را پرداخت نماید، این الگو پرداخت برای دهک‌های اجتماعی پایین و حتی متوسط جامعه فاجعه بار و کمر شکن است و وظیفه و رسالت سیاستگذاران جامعه است که از این الگو پرداخت فاصله گرفته و با انجام سیاستگذاری‌های صحیح به سمت الگوی پیش پرداخت حرکت نمایند.

 الگوی پیش پرداخت مبتنی بر پرداخت حق بیمه به سازمان‌های بیمه گر خصوصی و دولتی و پایه و تکمیلی تعریف شده و در زمان بیماری پرداخت نه از جیب فرد بلکه از طریق سازمان‌های بیمه گر پرداخت خواهد شد.

سومین پارامتر در طراحی الگوی نظام سلامت تامین منابع پرداخت حق بیمه افراد است که خود به دو فرم می‌تواند اجرا شود. یک الگو پرداخت حق بیمه آحاد جامعه توسط دولت با بهره گیری از منابع دولتی همچون مالیات و.. و الگو دیگر پرداخت حق بیمه توسط خود فرد به شکل مستقیم است.

همینطور که شاهدید در هر دو الگو تامین منابع خود افراد جامعه هستند که هزینه درمانی خود را تامین می‌کنند یا به شکل پرداخت از مالیات و منابع عمومی و یا به شکل مستقیم و به صورت فردی. در مورد الگوی تامین منابع با توجه به سطح درآمدی متفاوت آحاد جامعه و منابع محدود کشور امکان اتخاذ یک رویه یکسان وجود نداشته و نیازمند تعریف ساختاری چند وجهی با لحاظ کردن سطح درآمدی دهک‌های مختلف جامعه هستیم.

نکته اساسی و مهم در این میان لزوم توجه به این واقعیت است که ترکیبی متوازن و ایده آل از بخش درمان دولتی و خصوصی در ایران ۱۴۰۱ مناسبترین الگو کشوری نظام سلامت در راستای توسعه کشور و نظام سلامت محسوب شده وحرکت از پرداخت در زمان بیماری به سمت الگوی پیش پرداخت لازمه اجرای عدالت اجتماعی است به این امید که بیماران در زمان بیماری دغدغه دیگری نداشته باشند. البته باید توجه داشت حرکت به سمت سیستم پیش پرداخت یک شبه ممکن نبوده و حرکتی تدریجی و نیازمند سیاستگذاری‌های میان مدت و بلند مدت حاکمیتی است.