از بیماری خاموش پوکی استخوان چه می‌دانید؟

به گزارش خبرنگار سرطان نیوز، پوکی استخوان بیماری است که بیش‌تر افراد در دوران پیری به آن دچار می‌شوند و می‌تواند مشکلات زیادی را برای فرد ایجاد کند.

پوکی استخوان به جهت کاهش جذب کلسیم توسط بدن صورت می‌گیرد اما با انجام ورزش‌های روزانه، نکشیدن سیگار، تغذیه مناسب و نخوردن مشروبات الکلی می‌توان از بروز این بیماری پیشگیری کرد.

در کلیه کشور‌های جهان همه ساله روز ۲۰ اکتبر مصادف با ۲۸ مهرماه به عنوان روز جهانی پوکی استخوان نامگذاری شده است.

ژنتیک؛ مهم‌ترین فاکتور پوکی استخوان‌

دکتر زهره نوبخت فوق تخصص روماتولوژی در بیرجند گفت: پوکی استخوان بیماری بی‌صدایی بوده که علامتی نداشته مگر مواقعی که منجر به شکستگی آشکار یا شکستکی‌های خفیف در ستون فقرات شود.

او با بیان اینکه بیمار مبتلا به پوکی استخوان درد ندارد، ادامه داد: درد در بیماران استئوپروز معمولا علت‌های دیگر مثلا آرتروز همراه بوده فقط کمبود ویتامین دی می‌تواند همراه با درد‌های خفیف استخوانی باشد که ارتباط مستقیمی با استئوپروز نداشته و با استفاده از ویتامین دی در حد نیاز برطرف می‌شود.

این دکتر فوق تخصص روماتولوژی ادامه داد: عامل بعدی استئوپروز جثه بدنی است افراد با جثه بدنی کوچک ریسک بیشتری دارند و وزن کمتر از ۵۴ کیلوگرم یک ریسک فاکتور برای استوپروز خواهد بود، همچنین عامل بعدی کم بودن تحرک بدنی، ورزش نکردن و مصرف زیاد قهوه و الکل است.

نوبخت با اشاره به سایر عوامل بیماری استئوپروز، گفت: افرادی که با مصرف کم کلسیم، روی و ویتامین دی مواجه هستند، همچنین افرادی که نمک زیاد و مصرف پروتئین کمتری دارند بیشتر از حد نیاز در ریسک استئوپروز قرار دارند.

او با بیان اینکه مهمترین عارضه پوکی استخوان شکستگی استخوان و عوارض ناشی از شکستکی بوده که در افراد مسن می‌تواند خطرناک باشد، افزود: تشخیص بیماری‌های استخوانی به انجام تست تراکم استخوان بوده که با دستگاه مخصوصی توسط تکنیسین آموزش دیده انجام می‌شود و تفسیر تست انجام شده با پزشک متخصص یا فوق تخصص خواهد بود.

دکتر زهره نوبخت با بیان اینکه آزمایش خون در پوکی استخوان نرمال بوده و کمکی به تشخیص بیماری پوکی استخوان نمی‌کند، ادامه داد: تعیین درصد دقیق پوکی استخوان فقط با انجام BmD یا همان سنجش تراکم استخوان است.

او با بیان اینکه گاهی درمان پوکی استخوان بیش از ۱۰ سال طول می‌کشد بیان کرد: پس از تشخیص بیماری باید بسته به شدت و نوع پوکی استخوان درمان توسط پزشک متخصص یا فوق تخصص شروع شود و درمان دارویی طولانی مدتی دارد که حداقل ۳ تا ۵ سال باید ادامه پیدا کند.

دکتر زهره نوبخت عنوان کرد: غیر از درمان دارویی، ورزش به خصوص پیاده‌روی چهار روز در هفته هر روز ۴۵ دقیقه و رژیم غذایی غنی از لبنیات، شیر، ماست، دوغ، کشک، پنیر و استفاده از مکمل ویتامین دی باعث پیشگیری از اسئتونروز خواهد شد.

این فوق تخصص روماتولوژی خاطر نشان کرد: استفاده طولانی از کورتن‌ها و یا دارو‌های ادرارآور، می‌تواند باعث پوکی استخوان شود البته مصرف یک یا چند آمپول کورتن در سال چنین اختلالی را ایجاد نمی‌کند.

او گفت: توصیه به اصلاح روش زندگی با ورزش و تغدیه سالم و مصرف کلسیم در صورت استفاده کم ازلبنیات همچنین انجام تست تراکم استخوان در سن ۶۰ سالگی در همه خانم‌ها برای اطلاع از وضعیت تراکم استخوان ضروری است.

رابطه سرطان سینه با پوکی استخوان در سالمندان

دکتر زهره نوبخت فوق تخصص روماتولوژی در بیرجند گفت: مطالعات نشان می‌دهد زنانی که سابقه دچار شدن به سرطان سینه را داشته‌اند، دوبرابر همتایان خود در معرض پوکی استخوان قرار دارند و از نظر متخصصان، تغییرات هورمونی ناشی از درمان‌های تجویز شده برای سرطان سینه، می‌تواند به کاهش تراکم استخوان‌ها منجر شود.

علائم بیماری پوکی استخوان چیست؟

فاطمه جعفری کارشناس علوم تغذیه درباره بیماری پوکی استخوان گفت: سلول‌های استخوانی بدن در شکل طبیعی خود شبیه لانه‌های زنبور است، اما در بیماری پوکی استخوان حالت سوراخ سوراخ پیدا می‌کند، مقدار زیادی از استخوان بدن می‌رود و استخوان سازی کاهش پیدا می‌کند استخوان‌ها رفته رفته ضعیف شده و با کوچک‌ترین ضربه و حتی عطسه و سرفه نیز شکسته می‌شود.

بیشتر بخوانید

افزایش پوکی استخوان با پیری جمعیت/ اهمیت درمانگاه‌های «استئوپاد» برای سنین ۵۰ سال به بالا

او عوامل پوکی استخوان را ارثی، جنسیت، سن، نژاد و مصرف کورتون دانست و بیان کرد: احتمال شیوع این بیماری در زنان بیشتر است و هر چه سن بالا رود، به مراتب پوکی استخوان افزایش پیدا می‌کند و همچنین در نژاد سفید و آسیایی، ریسک پوکی استخوان بالاتر است.

این متخصص تغذیه افزود: در صورتی که والدین و یا خواهر و برادر مبتلا به پوکی استخوان باشند، شیوع بیماری در فرد بالاتر است؛ البته ابتلای این بیماری به جثه و هورمون‌های افراد نیز بستگی دارد.

جعفری اظهار کرد: وقتی هورمون‌های بدن به خصوص استروژن کاهش پیدا می‌کند استخوان‌ها ضعیف می‌شوند و به همین دلیل زنان بعد از یائسگی باید از خود مراقبت نکنند.

او با بیان اینکه هورمون تیروئید از عوامل دیگر پوکی استخوان است که ترشح بیش از حد آن موجب شکستگی استخوان می‌شود، تصریح کرد: مصرف زیاد الکل می‌تواند به استخوان‌ها ضربه وارد کند و همچنین مصرف دخانیات ریسک بیماری را بالا می‌برد.

او به علائم پوکی استخوان اشاره کرد و افزود: این بیماری در مراحل اولیه، علامتی ندارد، اما اگر استخوان‌ها به مرور ضعیف‌تر شود، کمردرد ناشی از شکستن مهره‌های ریز در بدن، کوتاه‌تر شدن قد، قوز شدن خمیدگی و شکستگی‌ها سریع ظاهر می‌شود یعنی استخوان با کوچک‌ترین ضربه شکسته می‌شود.

جعفری درباره رژیم غذایی جهت پیشگیری از پوکی استخوان گفت: به طور کلی شیوه زندگی نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری دارد، چون که زندگی بی تحرک باعث تشدید پوکی استخوان می‌شود و توصیه می‌کنیم ورزش‌هایی همچون پیاده روی، دویدن، ورزش‌های قدرتی و وزنه برداری و ورزش‌هایی که وزن بدن را تحمل می‌کند انجام بدهیم تا حدودی از بیماری پیشگیری شود.

غذا‌هایی که برای پیشگیری از پوکی استخوان نباید بخوریم

برای پیشگیری از پوکی استخوان، علاوه بر اینکه باید به خوردن مواد مغذی توجه کنیم باید به غذا‌ها و مواد غذایی که مضر هستند و در ابتلا به پوکی استخوان موثرند هم دقت داشته باشید و با محدود کردن آن‌ها به زندگی با سبک سالم روی آوریم.

غذا‌های شور نخوریم

نمک را می‌توانیم به عنوان یکی از مواد غذایی تخریب‌کننده استخوان معرفی کنیم محققان می‌گویند زنان یائسه‌ای که غذا‌های شور مصرف می‌کنند، بیشتر دچار پوکی استخوان می‌شوند با توجه به بررسی‌های انجام شده، نمکی شدن بیش از اندازه غذاها، تراکم استخوان‌ها را کم می‌کند.

به گفته متخصصان، ما تنها مجاز به مصرف ۲۳۰۰ میلی‌گرم سدیم در روز هستیم، در حالی‌که اغلب ما بیشتر از چهار هزار میلی‌گرم نمک در هر روز مصرف می‌کنیم.

غذا‌های شیرین و شیرینی‌جات را محدود کنیم

تحقیقات ثابت کرده است که رژیم‌های غذایی سرشار از شکر تصفیه‌شده، رشد استخوان و استحکام آن را مختل می‌کند. از طرف دیگر نشان داده شده که نوشیدن نوشابه‌های گازدار حاوی فسفات و رنگ در متابولیسم کلسیم اختلال ایجاد می‌کند؛ بنابراین سعی کنیم وقتی به فکر پیشگیری از پوکی استخوان با تغذیه می‌افتیم حتما مصرف شکر و شیرینی‌جات روزانه خود را کم کنیم.

از مصرف بیش از حد کافئین خودداری کنیم

کافئین بیش از حد، یعنی بیش از چهار فنجان قهوه در روز می‌تواند منجر به از دست دادن کلسیم و منیزیم شود و شما را مستعد خطر بیشتر شکستگی کند. پس در مصرف مواد کافئین‌دار دقت بیشتری داشته باشید.

الکل مصرف نکنیم

الکل به دلایل مختلفی بر سلامت استخوان‌ها تاثیر منفی دارد. تشکیل و بازسازی استخوان را تغییر می‌دهد، تعادل کلسیم را مختل می‌کند، باعث اختلال در هورمون‌ها می‌شود، می‌تواند به چرخه‌های قاعدگی نامنظم در زنان و کاهش تستوسترون در مردان منجر شود و می‌تواند سطح کورتیزول را بالا ببرد و منجر به تجزیه استخوان شود.

سیگار نکشید

سیگار به عنوان یکی از بزرگترین عوامل ایجاد خطر برای پوکی استخوان است. کشیدن یک پاکت سیگار در روز خطر ابتلا به پوکی استخوان را تا ۶۰ درصد افزایش می‌دهد. از طرف دیگر ثابت شده که نوجوانانی که سیگار می‌کشند نمی‌توانند به اوج توده استخوانی دست یابند؛ بنابراین تا حد ممکن از سیگار کشیدن نه تنها برای جلوگیری از پوکی استخوان بلکه برای سلامت خود خودداری کنید.

محدودیت مصرف نوشیدنی‌های گازدار

بسیاری از نوشیدنی‌های گازدار حاوی اسید فسفریک هستند. یعنی همان ترکیبی که دفع کلسیم در ادرار را افزایش می‌دهد. اگر به دنبال پیشگیری از پوکی استخوان با تغذیه مناسب هستید، نه تنها باید مواد غذایی خاصی را به سفره‌تان اضافه کنید، بلکه باید برخی از محصولات غذایی را از سبدتان بیرون بگذارید.

نتیجه گیری

از پوکی استخوان به عنوان بیماری خاموش یاد می شود که در مراحل اولیه نشانه خاصی ندارد، اما اگر استخوان‌ها به مرور ضعیف‌تر شود، کمردرد ناشی از شکستن مهره‌های ریز در بدن، کوتاه‌تر شدن قد، قوز شدن خمیدگی و شکستگی‌ها سریع ظاهر می‌شود.

شیوه زندگی نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری دارد، اگر زندگی بی تحرکی داریم بیشتر اوقات پشت میز نشته ایم یا مسیرهای کوتاه را با ماشین رفت و آمد می کنیم و رژیم غذایی درستی نداریم در آینده ای نچندان دور دچار بیماری پوکی استخوان می شویم.

تغذیه نقش مهمی در پیشگیری از بروز این بیماری دارد سعی کنیم در وعده های غذایی از شیر، ماست، سبزیجات، مغز ها و دانه ها و گوشت استفاده کنیم.