گیاهان خطرناک‌ و باورهایی که سلامت مردم را تهدید می‌کند

به گزارش گروه غذا و دارو سرطان نیوز،  فصل بهار، فصل چیدن و جمع‌آوری گیاهان دارویی سنتی مناطق مختلف کشور است. بیشتر مردم به گمان اطلاع از خواص گیاهان به خصوص گیاهان دارویی منطقه محل سکونت خود بدون مشورت با متخصصان از این گیاهان به صورت بی‌رویه استفاده می‌کنند. استفاده‌ای که به دلیل بالا بودن ابتلای مردم ایران به بیماری‌های زمینه‌ای و مزمن موجب تداخل دارویی شده و سلامت آن‌ها را به خطر می‌اندازد.

نفیسه حسینی‌یکتا، مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت گفت: در سال‌های اخیر گرایش و استقبال مردم به مصرف دارو‌های گیاهی و گیاهان دارویی سبب افزایش مصرف ناآگاهانه و خودسرانه بسیاری از گیاهان شده که می‌تواند سبب بروز عوارض جدی مانند مسمومیت در آن‌ها شود.

وی ادامه داد: با توجه به حضور مواد مؤثره به ویژه در گیاهانی که به صورت وحشی و خودرو در منطقه‌ای روییده‌اند، مصرف خوراکی یا حتی موضعی این گیاهان به صورت خودسرانه یا تجویز افراد غیرمتخصص در این زمینه امکان مسمومیت یا بروز عوارض جانبی را فراهم می‌کند. گیاهانی مانند شوکران، خرزهره، تاتوره و کرچک قادر به ایجاد مسمومیت‌های شدید و حتی کُشنده در انسان هستند.

مصرف برخی گیاهان ساده هم در صورت تکرار مصرف و مقدار بالای استفاده روزانه به خصوص در کسانی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند می‌تواند با دارو‌های مصرفی فرد تداخل داشته و مشکلاتی برای فرد ایجاد کند؛ بنابراین مصرف هر گیاه دارویی یا داروی گیاهی در صورت تکرار مصرف باید حتما با مشورت پزشک متخصص این حوزه باشد.

حسینی‌یکتا در پاسخ به این سؤال که آیا به صرف اینکه یک ماده خوراکی گیاه است و حالت قرص یا کپسول ندارد بی‌خطر است و افراد بدون مشورت با پزشک می‌توانند از آن استفاده کنند؟ گفت: گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی همانند دارو‌های شیمیایی دارای عوارض جانبی، تداخلات دارویی و حتی در مواردی مسمومیت هستند.

نه تنها گیاهان دارویی بلکه حتی غذا‌های بسیار مفید هم اگر بیش از اندازه مصرف شوند، به بدن ضرر می‌رسانند. بر این اساس استفاده خودسرانه گیاهان دارویی و حتی برخی ادویه‌جات رایج بدون مشورت و تجویز پزشک خالی از مشکل نیست. این قبیل توجهات برای افرادی که بیماری مزمن دارند و به طور مستمر دارو‌های شیمیایی مصرف می‌کنند اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ به طوری که مصرف هر گیاه یا داروی گیاهی باید تحت نظر پزشک معالج ایشان باشد.

باور خطرناک بی‌زیان بودن گیاهان دارویی

وی در پاسخ به این سؤال که میزان سواد و اطلاعات مردم ایران از گیاهان دارویی و تأثیر خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها بر سلامت آن‌ها را چه قدر ارزیابی می‌کنید؟ اظهار کرد: به نظرم آگاهی عمومی در حد مناسب و کافی نیست. باور به اینکه گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی عارضه‌ای ندارند، انتقال تجربیات شخصی از مصرف این ترکیبات به دیگران و تجویز ناآگاهانه به آنان و نیز اعتماد به راهنمایی غیرعلمی و بی‌پایه برخی افراد غیرمتخصص و یا مدعیان طب سنتی منجر به مصرف خودسرانه این ترکیبات و ایجاد عوارضی می‌شود که گاهی جبران ناپذیر است.

مدیرکل دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت به اقدامات این اداره کل برای ارتقای آگاهی عمومی در این زمینه اشاره کرد و گفت: دفتر طب ایرانی و مکمل با حضور مستمر و مؤثر در نمایشگاه‌های مربوط به طب سنتی ایرانی، گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی، انتقال اطلاعات از طریق افراد متخصص و توزیع بروشور‌های علمی در تلاش برای افزایش آگاهی عمومی مردم است.

در عین حال پیشرفت و افزایش تعداد سلامتکده‌های طب سنتی که دارای داروخانه‌های تخصصی هستند و متخصص داروسازی سنتی برای راهنمایی مراجعین حضور دارد و نیز افزایش تعداد برنامه‌های تلویزیونی در زمینه معرفی طب سنتی و گیاهان دارویی که در سال‌های اخیر صورت گرفته است، اقداماتی در راستای رشد آگاهی مردم و بهبود خدمات رسانی در این زمینه است.

وی به استفاده از گیاهان دارویی و عرقیجات موجود در عطاری‌ها بدون مشورت با متخصصان طب سنتی هشدار داد و گفت: اغلب مردم اطلاعات کافی در زمینه گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی ندارند. اعتماد به سخن افراد غیر متخصص و ناآگاه یا تشویق اطرافیان به مصرف فرآورده‌های گیاهی که خود استفاده کرده‌اند، می‌تواند منجر به بروز عوارض جبران‌ناپذیری شود.

اغلب افراد نمی‌دانند که بعضی گیاهان دارویی مسیر متابولیسم و یا بازجذب سایر دارو‌ها را سریع‌تر یا کندتر می‌کنند و ممکن است اثرات سایر دارو‌های مصرفی توسط بیمار را زیادتر یا کمتر کنند.

فاصله‌گذاری بین مصرف دارو‌های شیمایی و سنتی

حسینی‌یکتا افزود: بنابراین بهتر است مصرف گیاهان دارویی با سایر دارو‌ها حداقل نیم تا یک ساعت فاصله داشته باشد. به همین علت گیاهان دارویی در کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند باید با احتیاط مصرف شود. به خصوص کسانی که از دارو‌هایی با محدوده درمانی باریک (narrow therapeutic range) مانند لووتیروکسین، کاربامازپین، سیکلوسپورین، فنی‌توئین و وارفارین استفاده می‌کنند.

وی اظهار کرد: این دارو‌ها تفاوت بین دوز درمانی و سمی کمی دارند و احتمال تداخل با سایر دارو‌ها یا گیاهان دارویی در آن‌ها بیشتر است. در ضمن برخی گیاهان دارویی اثرات ضد انعقادی دارند و اگر بیماری به هر علت از دارو‌های رقیق کننده خون مانند وارفارین، آپیکسابان، کلوپیدوگرل و ... استفاده می‌کنند؛ لازم است در مصرف این گیاهان احتیاط کنند. به همین علت توصیه می‌شود برای مصرف گیاهان دارویی به پزشک متخصص در این حوزه مراجعه شود.

منبع: ایکلنا