کاهش قابل ملاحظه خطاهای آزمایشگاهی

به گزارش سرطان نیوز، غلامرضا حمزه لو، با بیان این نکته که با پیشرفت تکنولوژی و مجهز شدن اکثر آزمایشگاه‌ها به دستگاه‌های اتوماتیک در دو دهه اخیر، میزان خطاهای اندازه گیری در مرحله انجام آزمایش به طور قابل ملاحظه ای کاهش یافته است، گفت: متأسفانه در سنوات اخیر به دلیل محدودیت‌های ارزی و تحریم‌ها، دسترسی به کیت‌های با کیفیت به خصوص در مورد برخی آزمایش‌های تخصصی و هورمونی آزمایشگاه‌ها را با مشکل مواجه نموده است.

دبیر اجرایی بیستمین کنگره کشوری و چهاردهمین کنگره بین المللی ارتقا کیفیت خدمات آزمایشگاهی تشخیص پزشکی ایران با اشاره به برنامه ریزی ۲۷ نشست علمی و حدود ۴۰ برنامه آموزشی کارگاهی به همراه جشنواره حکیم جرجانی و نمایشگاه جانبی در کنگره‌ای که از ۲۶ الی ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ در مرکز همایش‌های برج میلاد برگزار می‌شود، بیان داشت: کنگره ارتقا کیفیت خدمات آزمایشگاهی یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رویدادهای علمی در حوزه آزمایشگاه پزشکی است که میزبان بیش از ۳۵۰۰ شرکت کننده از دانشجویان، پژوهشگران و اساتید دانشگاهی از داخل و خارج از کشور و ارائه سخنرانی‌های کلیدی توسط اساتید برجسته و شناخته شده بین المللی است.

وی گفت: خوشبختانه امسال و با برطرف شدن محدودیت‌های کرونایی شاهد استقبال و حضور حدود ۲۰۰ شرکت تولیدی و تحقیقاتی عمدتاً دانش بنیان در کنار تعدادی از نمایندگی برندهای معتبر جهانی و همچنین تعداد زیادی از شرکت‌های خدمات پشتیبانی و توزیعی در نمایشگاه کنگره بیستم هستیم.

حمزه لو با اشاره به این موضوع که در دوره‌های گذشته این رویداد در ارتقا عملکرد آزمایشگاه‌ها و استفاده از تجهیزات روز آمد، کیت‌ها و روش‌ها، تأثیر مستقیم و قابل توجهی بر کیفیت ارائه خدمات آزمایشگاهی در کشور داشته است، عنوان داشت: با توجه به اهمیت حمایت از شرکت‌های دانش بنیان و تولیدات داخلی، در برنامه ریزی های صورت گرفته و در راستای این حمایت‌ها، شاهد رونمایی‌های گسترده از تکنولوژی‌های جدید و معرفی کیت‌ها و تجهیزات آزمایشگاهی از سوی شرکت‌های داخلی و به خصوص شرکت‌های دانش بنیان خواهیم بود.

دبیر انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ایران با اشاره به دستاوردهای کنگره ارتقا کیفیت در نظام سلامت، افزود: از مهم‌ترین دستاوردهای کنگره ارتقا کیفیت در راستای نیازمندی‌های نظام سلامت می‌توان به معرفی و پیشنهاد برنامه ملی غربالگری نوزادان از نظر سه بیماری شایع در نوزادان شامل کم کاری مادرزادی تیروئید، بیماری فنیل کتون اوری و کمبود آنزیم G6PD اشاره کرد که هم اکنون به عنوان برنامه ملی غربالگری نوزادان، پوشش آن به بیش از ۹۸ درصد نوزادان رسیده است. همچنین معرفی استانداردهای آزمایشگاهی و موضوع اعتباربخشی آزمایشگاه‌های پزشکی یکی از دستاوردهای مهم این کنگره است که برای اولین بار این موضوع و اهمیت آن در این کنگره طرح شد و پیرو آن و با اهتمام مدیران آزمایشگاه مرجع سلامت، استانداردهای ملی تدوین و ابلاغ شد و هم اکنون مبنای نظارت و ارزیابی آزمایش‌ها قرار گرفته است.

حمزه لو ادامه داد: یکی دیگر از دستاوردهای مهم کنگره ارتقا کیفیت، تعیین فاصله مرجع بر اساس داده‌های بزرگ در ایران است که با هدایت انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی و با همکاری فدراسیون بین المللی شیمی بالینی IFCC در کنگره گذشته شروع شد که نتایج نهایی آن در کنگره بیستم ارائه خواهد شد که برای اولین بار در کشور و با جمع آوری و آنالیز ۳۰ میلیون داده تست‌های آزمایشگاهی انجام شده است.

وی با اشاره به خطاهای موجود در نتایج آزمایشگاهی، عنوان کرد: به طور کلی در اندازه گیری ها همواره با یک میزان خطا مواجه هستیم و این در مورد اندازه گیری آنالیت ها و بیو مارکرهای خون نیز صدق می‌کند. نکته حائز اهمیت آن در این است که این مقدار خطا نباید بیشتر از محدوده مجاز تعیین شده برای آن تست باشد که معمولاً توسط مراجع علمی معتبر و کلینیسین ها و بر اساس اهمیت بالینی، مقدار آن در خون، تغییرات درون فردی و بین فردی و موارد دیگر تعیین می‌شود. به طور مثال میزان خطای مجاز تعیین شده برای قند خون بسیار کمتر از میزان خطای مجاز کلسترول و تری گلیسیرید یا همان چربی‌های خون است.

دبیر انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ایران گفت: به طور کلی خطاهای آزمایشگاهی عموماً به سه مرحله قبل از انجام آزمایش، انجام آزمایش و بعد از انجام آزمایش تقسیم بندی می‌شود و در این میان بیشترین سهم این خطاها مربوط به مرحله قبل از انجام آزمایش شامل آماده سازی و شرایط فرد یا بیمار، مراحل نمونه گیری، نگهداری و انتقال نمونه است به طوری که در منابع تا ۷۰ درصد خطاها را مربوط به این مرحله ذکر کرده اند و در مرحله انجام آزمایش که به روش اندازه گیری، نوع و کیفیت کیت مصرفی، مواد کنترلی و کالیبراتورها و تجهیزات مورد استفاده بر می‌گردد، که با توجه به پیشرفت تکنولوژی و مجهز شدن اکثر آزمایشگاه‌ها به دستگاه‌های اتوماتیک در دو دهه اخیر، میزان خطاهای اندازه گیری در مرحله انجام آزمایش به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است.